Jan Kochanowski „Tren VIII”, Władysław Broniewski „Obietnica” - interpretacja i analiza porównawcza wierszy

Jan Kochanowski to renesansowy polski poeta, który tworzył w XVI wieku. W jego twórczości wyróżniamy cztery okresy. Najważniejsze z nich to okresy dworski i czarnoleski. W dorobku Kochanowskiego możemy odnaleźć zarówno utwory lekkie, takie jak fraszki, jak i dzieła należące do literatury wysokiej - pieśni czy treny. Władysław Broniewski żył w XX wieku, jego twórczość charakteryzuje się komunikatywnością, osobistością i emocjonalnością, tradycjonalizmem. Poeta ten nieustannie był gotowy do odpowiadania na potrzeby społeczeństwa. W twórczości obu poetów znajduje się cykl utworów zainspirowany śmiercią bliskiej osoby - córki. Napisane utwory, na łamach których poeci pragnęli dać wyraz ogromu bólu i opisać bezkres rozpaczy, u Kochanowskiego utworzyły cykl dziewiętnastu Trenów, a u Broniewskiego złożyły się na tomik poetycki „Anna”.

Cykl „Trenów” Kochanowskiego, wydanych w 1580, poświęcony jest zmarłej, dwuletniej dziewczynce - Urszuli. Tren to gatunek literacki mający rodowód antyczny. Charakteryzuje się żałobnym, patetycznym tonem. W antyku treny pisane były na cześć sławnych, zmarłych osób. Na grunt literatury polskiej jako pierwszy ten gatunek przeniósł Kochanowski, modyfikując jego antyczną definicję i dostosowując go do sytuacji osobistej.

W Trenie VIII podmiot liryczny - utożsamiany z ojcem - daje wyraz swojej pustce i stracie, dowodzi, że po odejściu córki znikąd nie może czerpać radości. Tren rozpoczyna apostrofa: „Wielkieś mi uczyniła pustki w domu moim, Moja droga Orszulo”, która uwagę czytelnika ogniskuje wokół zmarłej dziewczynki. Następnie podmiot liryczny opisuje urok dziecka, jego żywotność i czar, które roztaczało wokół siebie: „Tyś za wszytki mówiła, za wszytki śpiewała”. Utwór ma konstrukcję klamrową, występują w nim rymy żeńskie dokładne: „moim - swoim, niebyło - ubyło”. Kochanowski dobru i zaradności Urszuli przeciwstawia smutny dom pełen pustki: „nie masz zabawki, nie masz rośmiać sie nikomu.” Rozpacz podmiotu lirycznego wzmaga antyteza: „pełno nas, a jakoby nikogo nie było”. Warto zwrócić uwagę na miejsce Trenu VIII w cyklu; znajduje się on tuż przed trenami, w których ma miejsce kulminacja rozpaczy i cierpienia ojca.

Utwór „Obietnica” należy do cyklu „Anna”, który został wydany w 1956 roku. Był on zainspirowany utworami Kochanowskiego. Podobnie jak Tren VIII, utwór rozpoczyna apostrofa: „Córeczko moja daleka” skupiająca uwagę czytelnika na zmarłej córce. Podmiot liryczny, opisując swoje uczucia, używa bogatej metaforyki: „serce krwawi i czeka”, „noc straszliwym ptaszydłem siadła na mnie i kracze” oraz innych środków artystycznego wyrazu: powtórzeń: „pusto, pusto” czy hiperbolizacji: „wyrwę się, wyrwę rozpaczy”. Dzięki temu czytelnik może wyobrazić sobie stan psychiczny cierpiącego ojca i nękającą go rozpacz. W przeciwieństwie do podmiotu lirycznego Trenu VIII, bohater liryczny „Obietnicy” nie poddaje się. Mimo trudności, bólu i smutku próbuje dotrzymać daną córce obietnicę. Jednakże ogrom cierpienia nie ułatwia tego zadania.

Bez względu na wiek, w którym żył i tworzył poeta, wielkość bólu odczuwanego przez rodzica po śmierci dziecka jest niemożliwa do opisania. Zarówno Konachowski, jak i Broniewski swojej rozpaczy dali wyraz tworząc cykl poetycki poświęcony i upamiętniający zmarłą córkę. Korzystając z definicji trenu, odpowiednio ją modyfikują i przystosowują antyczny gatunek do osobistych potrzeb.