Tadeusz Borowski „Pożegnanie z Marią” - opracowanie opowiadania

Akcja opowiadania Tadeusza Borowskiego pt.: „Pożegnanie z Marią” toczy się w okupowanej Warszawie. W tych mrocznych i bezlitosnych realiach para głównych bohaterów próbuje ocalić swoją miłość i zapewnić sobie środki na lepsze życie.

Tadeusz i Maria mieszkają obok składu budowlanego, którego właściciel współpracuje z Niemcami. Jest to swego rodzaju gwarancja bezpieczeństwa. Ubijanie interesów z okupantem owocuje tym, że nie dokonuje on inspekcji itp. Dlatego miejsce, w którym mieszkają główni bohaterowie jest niemal jak z bajki (oczywiście w tych realiach). Panuje tutaj spokój, a nikt nie zrywa się gwałtownie na odgłos pukania do drzwi. W tej oazie spokoju mogą spokojnie słuchać muzyki, czy też czytać poezję. To właśnie ona jest ich ulubionym tematem. Potrafią godzinami rozmawiać i zachwycać się jej pięknem. Tadeusz sam próbuje coś tworzyć. Wraz z nimi mieszkają tam inne osoby, także Żydzi - uciekinierzy z getta.

Aby utrzymać się na powierzchni, należy podjąć jakąś pracę. Tadeusz był woźnicą u inżyniera, natomiast Maria rozwoziła bimber, co było bardzo dochodowym, ale też ryzykownym zajęciem. Obydwoje doskonale sobie radzili i nie zwariowali pod wpływem otaczających ich wydarzeń.

Miasto było zupełnie inną przestrzenią. Nie było tam bezpiecznie, odbywały się łapanki, w których każdy mógł zostać zatrzymany i pod najbłahszym pozorem wysłany do obozu koncentracyjnego. Nocami kwitł nielegalny handel. Nie sprzedawano bynajmniej dóbr spożywczych, ale targowano się o ludzkie życie. Za pomocą pośredników istniała szansa, by rodziny wykupiły swoich bliskich z niewoli. W mieście królował pieniądz, kto miał najwięcej, ten rozdawał ludzkie życia.

Jednak nie zawsze majątek był w stanie zdziałać cuda. Pani doktorowa, uważana za posiadaczkę nieprzebranych kont w Szwajcarii, co prawda wydostała się z getta, jednak nie udało się to jej najbliższym. Kiedy się o tym dowiedziała, a jej interwencje nie przyniosły żadnego efektu, postanowiła wrócić do rodziny i umrzeć z najbliższymi. Kierownik składu chciał odciągnąć ją od tego zamiaru, ale okazało się, że są dla niej wartości większe niż własne życie.

Historia Tadeusza i Marii kończy się tragicznie. Pewnego wieczora kobieta nie wraca z miasta, gdzie udała się, by rozlewać bimber. Została zgarnięta przez Niemców w łapance, wywieziona do obozu, tam uśmiercona, a z jej ciała najpewniej powstało mydło. Warto zwrócić uwagę na sposób opisania tego wydarzenia. Najpierw narrator (którym jest Tadek) potrafi opowiadać o niej w sposób cudowny, pełen najdrobniejszych szczegółów. Kiedy opisuje jej ostateczny los, czyni to mechanicznie, bez zbędnych środków wyrazu. To pokazuje jak bardzo wątły był stan psychiczny ludzi żyjących w tych czasach. Wciąż byli na skraju wyczerpania i w wielkim strachu. Kiedy ciężar stawał się niesamowicie ciężki, nie potrafili sobie z nim poradzić, usychali emocjonalnie.

„Pożegnanie z Marią” opiera się na kontraście między wspaniałym światem miłości, bezpieczeństwa, poezji i piękna z okupowanym miastem. Ono jest krainą niebezpieczną, pełną tajemniczych i złowrogich świateł, odgłosów i ludzi. Nigdy nie wiadomo, z której strony nadejdzie zagłada. Życzliwość można zaskarbić sobie tylko dzięki pieniądzom, to one decydują o ludzkiej wartości. Miłość nie ma w takim miejscu szans. W krainie strachu, przerażenia, ciągłej walki o kolejny dzień, nawet ona okazuje się bezsilna.