Eliza Orzeszkowa - biografia, życiorys

Eliza Orzeszkowa – Eliza Korwin-Pawłowska herbu Korwin, reprezentantka literatury epoki polskiego pozytywizmu. Urodzona w Mikowszczyźnie koło Grodna w 1841 r., należy do przedstawicieli zamożnego ziemiaństwa. W wieku 11 lat zostaje wysłana na pensję sióstr sakramentek do Warszawy, gdzie zaprzyjaźnia się z inną wybitną pisarką tego okresu, Marią Konopnicką. Następnie, w 1878 r. wychodzi zgodnie z wolą rodziców za majętnego Piotra Orzeszkę. Rozległą wiedzę wykraczająca poza nauki przeznaczone dla panien z dobrych domów czerpie z imponującego księgozbioru swego ojca, który zresztą potem odziedziczy. W czasie powstania styczniowego w majątku jej męża ukrywa się za zgodą właścicieli Romuald Traugutt. Wkrótce potem mąż Elizy zostaje aresztowany przez władze carskie i zesłany na Sybir. Sama Orzeszkowa skwapliwie wykorzystuje sytuację, aby unieważnić znienawidzone przez nią małżeństwo, co następuje w 1869 r. Przeżycia z dni zrywu narodowowyzwoleńczego posłużą za kanwę dla powstania noweli „Gloria victis” z 1910 r.

Po sprzedaży majątku rodziców w Mikowszczyźnie pisarka przenosi się do Grodna. Przez pewien czas (1879-1892) prowadzi w Wilnie księgarnię, która szybko zostaje zamknięta przez władze rosyjskie. Współpracuje z „Tygodnikiem Ilustrowanym” oraz „Przeglądem Tygodniowym”. Życie prywatne dzieli ze Stanisławem Nahorskim, którego poślubi w 1894 r. Debiutuje w 1866r opowiadaniem pt.: „Obrazek z lat głodowych”. W prozatorskim dorobku pisarki, prezentującym dojrzały realizm, na uwagę zasługują z pewnością – uznana za najlepszą książkę jej autorstwa, epopeja wiejska pt.: „Nad Niemnem” (1888), opowiadający o społeczności żydowskiej „Meir Ezofowicz” (1973), poruszająca kwestię emancypacji kobiet „Marta” (1878). Ponadto w dorobku pisarskim Orzeszkowej odnajdziemy także wiele nowel (np. „ABC”, „Dobra pani”). W swoich utworach autorka poruszała m.in. problemy nierówności społecznej, zacofania kulturowego, nędzy, antysemityzmu czy też kondycji kobiet w XIX w. Równie chętnie sięgała po wątki narodowe (pisarstwo „ku pokrzepieniu serc”) oraz patriotyczne.

W 1904 r. jest nominowana do Literackiej Nagrody Nobla, którą ostatecznie otrzymuje Henryk Sienkiewicz. Zmarła w Grodnie w wyniku dolegliwości kardiologicznych. Pochowano ją na tamtejszym cmentarzu.