Kornel Makuszyński „Szatan z siódmej klasy” - charakterystyka Adasia Cisowskiego

Adam Cisowski to syn szanowanego lekarza. Jego matka zajmuje się domem oraz młodszym rodzeństwem bohatera. Poznajemy go jako jednego z uczniów męskiej klasy siódmej i od razu jawi nam się jako etatowy szkolny detektyw, który jest w stanie rozwiązać każdą zagadkę. Z wyglądu nie wyróżnia się niczym specjalnym: „Był to nieforemny chłopak, nieco pękaty, z rozmierzwioną czupryną; sądząc po jego budowie, musiał być sprężysty i silny. Spojrzenie miał śmiałe i dziwnie przenikliwe”.

Chcąc uratować kolegów od grożących im stopni niedostatecznych, wyjawia profesorowi Gąsowskiemu, że znał jego system pytania. Nauczyciel jest niezwykle zaskoczony tym, że Adaś podzielił się swoją wiedzą z kolegami, nie zachował przydatnego sekretu dla siebie. Robi to na nim wrażenie.

Adaś to człowiek chytry, przebiegły jak lis, cwany i przy tym sympatyczny. Dzięki swoim zdolnościom psychoanalitycznym wie dokładnie, co zrobi profesor Gąsowski. Adaś głęboko wnika w psychikę drugiego człowieka. Podstępem potrafi wykryć oszustwo, kłamstwo. Robi tak, gdy znika jego porcja lodów. Wtedy to Adaś postanawia odnaleźć przestępcę przy pomocy arabskiego sposobu. Zaprowadza niesforne rodzeństwo do ciemnego pokoju i nakazuje każdemu po kolei namoczyć ręce w wodzie. Jako jedyny nie robi tego Jan.

Adaś Cisowski to osoba rozważna, rozsądna, spostrzegawcza. Dostrzega detale, dzięki którym rozwiązuje wszystkie sekrety dookoła. To „niepospolity umysł”, na przykład wtedy, gdy udaje mu się rozwikłać zagadkę pomyłki z nitką księgowego klasy szóstej. Adaś jest człowiekiem odważnym. Bez cienia namysłu rusza w kierunku nieznajomego człowieka, który skrada się nieopodal pobliskiego drzewa. Adaś „Pełznął nieumęczenie, z zaciętym uporem. Zbył lęku, co się w nim drżeniem objawił na początku drogi, i nie czuł nic, prócz namiętnej chęci schwytania tajemnicy, jak łowca pragnie schwytać dzikiego zwierza. Do niedawna harcerska zabawa, teraz zamieniona w niebezpieczną rzeczywistość, stała się przygodą burzącą krew; więc nakazywał sobie spokój, spokój za wszelką cenę”.

Adaś umie opanować swoje emocje w chwilach największego zagrożenia. Nie kieruje się uczuciami, a rozsądkiem, logiką. Nawet w sytuacjach niebezpiecznych zachowuje się z rozwagą. Drobiazgowo analizuje każdą sytuację, wyciąga z nich słuszne wnioski. Jednocześnie jest skromny. Gdy ma się wziąć za rozwiązanie jakiejś zagadki, skupia się na tym całkowicie, na jego twarzy pojawia się całkowita powaga, a w oczach ma błysk. Zawsze zobaczyć musi wszystko sam. Jego życie polega na rozwiązywaniu zagadek.

Przy tym wszystkim Cisowski to człowiek niezwykle wykształcony. W rozmowach posługuje się imionami i nazwiskami osób znanych z historii powszechnej  i literatury. Wtrąca także łacińskie sentencje. „Aleksander Macedoński, który przeciął mieczem węzeł gordyjski, nie byłby w tym położeniu dowcipniejszy ode mnie. Och, Adamie. Nie jesteś tej chwili mądrzejszy niż praojciec Adam w pierwszym dniu stworzenia. (…) Zaraz… zaraz. Jak to mówią u Moliera? (…) Ach, już wiem: >>A lichoż mi kazało na ten statek włazić! Przygoda  piękna rzecz! Wyborna rzecz!<<

Ponadto Adaś jest wyjątkowo skromny. Nie głowi się nad zagadkami dla rozgłosu, czy pieniędzy. Lubi myśleć a największą dla niego nagrodą jest zwycięstwo nad zawikłaną tajemnicą. Nigdy też z tego powodu nie zadziera nosa. Wręcz przeciwnie: „Udało mi się poczynić niezwykłe odkrycie. Żadnej w tym nie ma mojej zasługi, gdyż więcej zdziałał przypadek”.

Adaś Cisowski to wspaniały człowiek, którego dominuje jedna cecha  zdolności detektywistyczne. Niczym polski Sherlock Holmes rozwiązuje najbardziej zawikłane tajemnice. Jest to jego pasją i sposobem na życie. To bohater jak najbardziej sympatyczny z optymistycznym nastawieniem na szeroki świat, osoba dobra, współczująca. Jego dobroć odbija się od niego i wraca jako wdzięczność ludzi, którym bezinteresownie pomaga. To niezwykle ciekawa postać.