Czesław Miłosz „Który skrzywdziłeś” - interpretacja i analiza utworu

Wiersz Czesława Miłosza pod tytułem „Który skrzywdziłeś” jest utworem opowiadającym o bliżej nieznanym nam „kimś” zakreślonym w wierszu bardzo negatywnie. Podmiot liryczny możemy utożsamiać z samym poetą. Jest to człowiek mądry, choć rozgoryczony. W swojej poruszającej przemowie lirycznej zwraca się do kogoś, kto reprezentuje negatywne cechy świata - zło, jakiego świadkiem był właśnie polski poeta - Miłosz.

Wiersz Czesława Miłosza pod tytułem „Który skrzywdziłeś” można potraktować jako przestrogę, ostrzeżenie dla tego „kogoś” symbolizującego zło - może nim być człowiek działający w systemie totalitarnym. Miłosz pisze o nim:

„Który skrzywdziłeś człowieka prostego
Śmiechem nad krzywdą jego wybuchając,
Gromadę błaznów koło siebie mając
Na pomieszanie dobrego i złego”.

Osoba przedstawiana przez poetę, to osoba zła, robiąca krzywdę innym bez zastanawiania się nad swoimi czynami i ich konsekwencjami. Nie wie, co to dobro, a co zło - system wartości zakorzenionych w jego psychice uległ całkowitemu zniszczeniu i przekształceniu. Postać ta została pozbawiona uczuć, jest bezduszna. Rani innych, krzywdzi dla własnej rozrywki i dla rozrywki równie bezmyślnego otoczenia nazywanego przez autora wiersza „gromadą błaznów”.

Bohater przestrogi Miłosza jest za to wszystko honorowany medalami, wyróżniany. Wszyscy chwalą jego „cnoty”, przymioty, zachowanie. Im bardziej okrutnym jest człowiekiem, tym niżej upada, ulega niemal zezwierzęceniu. Nie boi się niczego, czuje się bezpieczny, bo wie, że nikt nic nie może mu zrobić. Podmiot liryczny, którego możemy utożsamiać z Miłoszem mówi jednak do owej postaci, żeby nie czuła się tak zupełnie pewnie, gdyż ma potężnego wroga.

Tym wrogiem jest sam poeta, nie użyje on jednak ani broni masowego rażenia, ani karabinu czy pistoletu. Poeta zadziała swoją poezją. Jest to bowiem jedyna rzecz, która może przetrwać próbę czasu. Jej twórca umrze, zniknie lub zostanie zabity, jakkolwiek poezja po nim pozostanie. Będzie ona trwałym pomnikiem przekazywanym z pokolenia na pokolenia. Dzięki niej wszystkie ważne treści zostaną powierzone młodemu pokoleniu, a wieść o tym, co robił ten człowiek nie zaniknie.

Miłosz znajduje również rozwiązanie dla zbrodniarza - jest to rozwiązanie drastyczne, ale najprawdopodobniej jedyne możliwe w takiej sytuacji:

„Lepszy dla ciebie byłby świat zimowy
I sznur i gałąź pod ciężarem zgięta”.

Poeta odrzuca jakikolwiek zamysł miłosierdzia bożego, uderza w katolicki system wartości. Uważa, że śmierć dla tego człowieka jest wystarczająco stosowną karą za zbrodnie, których się bez skrupułów dopuścił. Nie ma żadnej mowy o wybaczaniu, litości, bo tenże właśnie zbrodniarz nie okazywał nigdy tego nikomu. Poeta podkreśla, że te czyny nie pójdą w zapomnienie.

Wiersz „Który skrzywdziłeś” Czesława Miłosza jest jednoznacznym potępieniem zachowań dopuszczalnych w systemie totalitarnym. Poeta rozgoryczony takim postępowaniem tyrana chce, nie chce, aby ten się opamiętał, chce, aby raz na zawsze skończył z podobnymi postępkami - poddaje pod osąd jego zbrodnie, kategorycznie się z ich stosowaniem nie zgadza.

„Który skrzywdziłeś” to jeden z najbardziej charakterystycznych i zarazem drastycznych w swej przemowie wierszy Czesława Miłosza. Wypełniony jest goryczą, pesymizmem oraz przestrogą.