Nowela jako gatunek literacki - cechy noweli

Nowela to utwór niewielkich rozmiarów napisany prozą, posiadający wyraźnie zarysowaną akcję, która zmierza do punktu kulminacyjnego. Zazwyczaj w noweli występuje nieskomplikowana fabuła jednowątkowa, bez pobocznych epizodów czy rozbudowanych opisów.

W noweli istnieje wyrazisty motyw (np. sokół), często nabierający symbolicznego znaczenia. W nowelach zazwyczaj występuje obiektywny narrator, który przekazuje wydarzenia, a zdarzenia są powiązane i ułożonew w ciąg przyczynowo-skutkowy. 

Gatunek ten powstał w Azji Mniejszej, jednak spopularyzowali go pisarze greccy. Najbardziej znaną nowelą jest utwór, powstały w średniowieczu, zatytułowany „Sokół”, którego autorem jest Giovanni Boccacio. W Polsce nowele pisali:

- Bolesław Prus (np. „Kamizelka”)
- Henryk Sienkiewicz („Latarnik”)
- Maria Konopnicka („Miłosierdzie gminy”)
- Stefan Żeromski („Siłaczka”)

Nowela była gatunkiem niezwykle popularnym w Polsce w okresie pozytywizmu, ponieważ doskonale nadawała się do przekazania pewnych treści moralizatorskich; często ukazywała bohatera zdeterminowanego przez środowisko, w którym żyje. Nowela opisywała istotę haseł pozytywistycznych; cechowała ją plastyczność obrazowania; bohaterem stawał się czesto zwyczajny człowiek.