Gustaw Herling-Grudziński - biografia, życiorys

Gustaw Herling Grudziński urodził się 20 maja 1919 roku w posiadłości swoich rodziców – Skrzelczyce. Był Polakiem pochodzenia żydowskiego. Jego matką była Dorota (z Bryczkowskich), ojcem zaś – Jakub Herling. Pisarz miał troje starszego rodzeństwa, dwie siostry,, Eugenię i Łucję, oraz brata Maurycego. W roku 1921 Skrzelczyce zostały sprzedane i Gustaw wraz matką i rodzeństwem na stałe zamieszkał w Kielcach, gdzie i tak rodzina spędzała większość czasu. Ojciec zajmował się w tym czasie nowo nabytymi domem i młynem w miejscowości Suchedniów. Po ukończeniu gimnazjum pisarz rozpoczął studia na Uniwersytecie Warszawski, na kierunku filologia polska. Zaczął karierę pisarską. Na początku publikował głównie w „Ateneum”, „Pionie”, „Nowym Wyrazie”, a także objął funkcję redaktora w „Orce na Ugorze”. Jego debiut literacki miał miejsce bardzo wcześnie, na łamach „Kuźni Młodych”, gdzie udało mu się opublikować cykl felietonów zatytułowanych „Świętokrzyżczyzna”. W roku 1932 matka pisarza zmarła w wyniku zapadnięcia na tyfus. Niespełna dziewięć lat później zmarł jego ojciec.

Studiów polonistycznych Grudziński nie ukończył, gdyż po dwóch latach nauki, w 1939 roku, wybuchła II wojna światowa. Wtedy to zaczął się żywo angażować w sprawy narodowe. Wraz z grupą kolegów dnia 15 października 1939 roku założył PLAN. Była to organizacja konspiracyjna, której pełna nazwa brzmiała: Polska Ludowa Akcja Niepodległościowa. Nie był to jednak dla Herlinga wystarczający przejaw patriotyzmu. Chęć walki sprawiła, że próbował on przedostać się z Grodna n Litwę. W marcu 1940 nieuważnie dobrał sobie współpracowników. Mowa tu o mężczyznach, którzy przeprawiali ludzi przez granicę. Jak się okazało, byli oni współpracownikami NKWD. Pisarz został aresztowany, osądzony, a wyrokiem sądu skazany na pięć lat pobytu w łagrze. Nim jednak dotarł do obozu, przebywał w więzieniu w Witebsku, Leningradzie i Wołogdzie, skąd przetransportowano go o obozu pracy w Jercewie.

Grudziński przebywając w łagrze, spotkał się z niewyobrażalnym cierpieniem, ciężką pracą i podłym traktowaniem więźniów. Dnia 20 stycznia 1942 podjął decyzję o rozpoczęciu głodówki na znak protestu. Przyniosła ona zamierzony skutek. Herling został zwolniony z obozu na mocy paktu Sikorski-Majski, który został podpisany już 30 lipca 1941, a więc prawie pół roku wcześniej. Doświadczenia z Jercewa opisane zostały przez Grudzińskiego w „Innym świecie”. Jest to zapis wstrząsających przeżyć człowieka, który przeżył obóz pracy. Ukazane również zostały sylwetki współwięźniów oraz postawa człowieka „złagrowanego”. Książka wydana została w roku 1951 w Paryżu.

Pisarza nie opuściła chęć walki i 12 marca dołączył do armii gen. Andersa, która stacjonowała w Ługowojach. U jego boku wziął udział w bitwie pod Monte Cassino, w 1944 roku. Został odznaczony Krzyżem Virtuti Militari. Od roku 1945 pisarz posiadał status emigranta politycznego i przebywał poza krajem, a dokładnie we Włoszech. Towarzyszyła mu jego żona – Krystyna Stojanowska. Małżeństwo przeniosło się do Londynu, gdzie Grudziński podjął współpracę z „Wiadomościami”. Następnie udzielał się i pomagał  w organizacji „Kultury”, a także został członkiem Instytutu Literackiego. W roku 1946 wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej. W tym okresie publikował na łamach „Robotnika Polskiego” i „Światła”. Miał również na uwadze to, co dzieje się w kraju, pomimo iż przebywał poza jego granicami. Podjął współpracę z Komitetem Obrony Robotników i PPN (Polskim Porozumieniem Niepodległościowym).

W roku 1952 miało miejsce smutne wydarzenie w życiu osobistym Grudzińskiego. Jego żona Krystyna popełniła samobójstwo. Pisarz był w tym okresie życia bardzo zapracowany. Oprócz inicjatyw, o których wspomniano wcześniej, rozpoczął współpracę z Radiem Wolna Europa w Monachium.

W 1955 roku powrócił do Włoch i osiedlił się w Neapolu. Poślubił Lidię Croce. Został również członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

Kilkakrotnie odwiedzał wolny już kraj. Trzykrotnie wizytom Grudzińskiego towarzyszyło przyznanie mu doktoratów honoris causa na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w roku 1991, Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w 1997 roku oraz na Uniwersytecie Jagiellońskim w roku 2000. W tym też roku, po powrocie do Neapolu, pisarz zmarł.