Adam Mickiewicz „Pan Tadeusz” - Epilog - streszczenie

Epilog Pana Tadeusza rozpoczyna się od zadumy nad sytuacją polskich emigrantów, jaka panuje na obczyźnie: kłótnie,  spóźnione zamiary i żale. Autor wyraża swój żal, że wraz z innymi uciekł z kraju w najtrudniejszym dla niego momencie, że emigranci nie potrafią utrzymać jedności i solidarności ze sobą (co częściowo można tłumaczyć tym, że nie są mile widziani w krajach sąsiedzkich).

Dalej autor mówi o tym, że celowo ominą w swoim dziele temat trudnej sytuacji w kraju, a zamiast tego przedstawił obraz ojczyzny z lat swojego dzieciństwa. Tłumaczy się tym, że spoglądając ku teraźniejszym problemom swojej ojczyzny, załamuje ręce, nie ma odwagi myśleć o krwi, która się przelewa w kraju, o wolności, która przeminęła. Przedstawia siebie i swoje pokolenie jako pogrążone w żałobie nad ojczyzną.

Poeta utożsamia ojczyznę z matką, z bólem przyznaje, że właśnie jako naród złożyliśmy ją w grobie, stąd brak siły i gotowości, by o tym mówić.

Poeta wyraża także nadzieję, że kiedyś ustaną walki w ojczyźnie, że odzyska ona niepodległość i wolność, że jej granice wrócą do dawnych kształtów, a wtedy, gdy Polacy będą mogli odłożyć oręż, zechcą słuchać pieśni o tym, jak się żyło dawniej w ojczyźnie – zechcą zapłakać nad jej losami i odnaleźć na kartach pieśni wzorce kultury i obyczajowości.

Mickiewicz znów powraca myślą do kraju lat dziecinnych, opisuje go jako sielską krainę, pełną optymizmu i nadziei na przyszłość, wolną i beztroską. Ciasną, ale swoją: cała przyroda, dobytek należały do Polaków i nikt im tego nie odbierał siłą.

Porównując swój kraj do kraju sąsiadów, u których przyszło schronić się emigrantom, dochodzi do wniosku, że inne narody nie dorównują nam w odwadze, wierności i przywiązaniu do tradycji.

Dalej mówi poeta o tym, że do napisania dzieła wykorzystał również opowieści swych przyjaciół, którzy również tęsknili za ojczyzną i wspominali lata jej świetności. Przywołuje też legendę o chłopcu, który z piór zrzucanych mu przez ptaki zrobił sobie skrzydła i wrócił do swoich bliskich. Wyraża tym samym nadzieję, że i on, a z nim wszyscy emigranci, doczekają czasów powrotu do niepodległego kraju.

Mickiewicz pragnie, by jego dzieło było dostępne każdemu, by znalazło się w każdym polskim domu.