Czesław Miłosz „Uczeni” - interpretacja i analiza wiersza

Wiersz ten porusza bardzo ważne problemy współczesności i jest niezwykle aktualny. Poeta analizuje w nim obecną sytuację nauki oraz postępu cywilizacyjnego.

Utwór ma budowę stychiczną, co znaczy, nie jest podzielony na strofy. Nie odnajdziemy w nim rymów, jest to wiersz wolny, inaczej zwany białym. Wiersz stanowi osobiste rozważania poety między innymi na temat naukowców i współczesnego świata nauki.

Podmiot liryczny jest niewątpliwie sceptycznie, a nawet negatywnie nastawiony do nowoczesnych zdobyczy naukowych, takich jak laboratoria, specjalne przyrządzenia badawcze i skomplikowane zabiegi biologiczne (np. klonowanie genów). Wspomina piękno przyrody oraz ludzi, którzy dawniej się nią zachwycali. Oni po prostu obserwowali naturę, cieszyli się ze śpiewu ptaków, lubili obcować z przyrodą. Podmiot stwierdza, że ta zwyczajna, otaczająca ludzi natura „cieszyła oko”. Jej podziwianie było bezinteresowne, rodziło się z potrzeby serca i chwili. Dziś jest jednak inaczej. Poeta z ironią mówi o ludziach w białych kitlach, czyli naukowcach.

Oni pozbawiali nas radości ze śpiewu ptaków i szumu wiatru. To właśnie oni zamknęli szczury w klatkach i rozpoczęli swoje badania. Podmiot zastanawia się, czego uczeni szukają, na jakie pytania nie znają odpowiedzi. Przywołuje też postać Karola Darwina. On także był naukowcem i opracował słynną teorię ewolucji. Ale osobą mówiąca w wierszu usprawiedliwia go, ponieważ miał wyrzutu sumienia. Swoją naukową wykładnię nazwał diabelską, natomiast dzisiejsi naukowcy bez żadnych skrupułów prowadzą swoje badania. Nikogo nie pytają o zdanie i potrzeby, nie obchodzi ich zdanie społeczeństwa. Ludzie w białych kitlach poszukują ideału i rozwiązania wszystkich tajemnic świata.

Miłosz uważa, że rozwój nauki i cywilizacji odebrał człowiekowi prostotę życia. A była ona naprawdę piękna i niezastąpiona. Cudownie jest cieszyć się szumem wiatru, odgłosami dochodzącymi z lasu, śpiewem ptaków. Ale nauka sprawiła, że człowiek analizuje każde zjawisko, które go otacza, szuka skutków i przyczyn danego zachowania. Współczesny człowiek nie jest już taki, jak dawniej. Brakuje mu chwili wytchnienia i odpoczynku, ciągle tylko poszukuje nowych dróg rozwiązań. To problem współczesnego świata. Mamy rachunkowość i kapitalizm- jak stwierdza podmiot. Niestety, cywilizacja odebrała nam wiele wartości, być może nawet nie zdajemy sobie z tego sprawy.