Problematyka moralna w powieściach XX wieku - rozwiń temat na podstawie utworu „Lord Jim” Josepha Conrada oraz dwóch innych dowolnych dzieł literackich

Głównym problemem literatury XX wieku stał się człowiek. Gwałtowny rozwój psychologii, filozofii, socjologii i innych nauk, wprowadził rozważania charakterystyczne dla nich na karty wielu powieści. Zaczęto stawiać fundamentalne pytania: o sens życia, granice moralności, o ludzką psychikę itp. Powstali bohaterowie o bardzo złożonych osobowościach, egzystujący w  oddziałującym na nich świecie.

Główny bohater powieści Josepha Conrada pt.: „Lord Jim” to postać działająca w myśl bardzo restrykcyjnego kodeksu moralnego. Na pierwszym miejscu w hierarchii wartości stoją u niego honor i wierność przekonaniom. Jego charakter zostaje wystawiony na próbę podczas katastrofy „Patny”, kiedy ucieka z tonącego okrętu, zostawiając pasażerów na pastwę losu. Okazuje się, że zasady przegrywają z pragnieniem życia. Po ucieczce bohater staje się rozbitym człowiekiem, próbującym odbudować swój wizerunek przede wszystkim we własnych oczach. Podczas pobytu na Patusanie, gdzie miał tego dokonać, Jim podjął jeszcze jedną decyzję – nakazał puścić wolno Browna i jego załogę. Wielkoduszność okazała się złym wyborem: doszło do walk, w których zginęło wielu Patusańczyków. W przypadku tego bohatera maluje się wielki rozdźwięk między chęciami a efektami działań. Jim szczerze pragnie dobra innych i zadośćuczynienia swego zachowania. Czuje się odpowiedzialny, a ceną tej odpowiedzialności jest życie.

Tytuł książki Zofii Nałkowskiej „Granica” badacze często interpretują jako próbę wytyczenia granic ludzkiej moralności. Bohaterem utworu jest Zenon Ziembiewicz, którego historię poznajemy w wyniku retrospekcji, dowiadując się wcześniej, że popełnił zdradę i zabił się. Dzięki temu zabiegowi narracyjnemu możemy lepiej wniknąć w motywy postępowania głównej postaci. Ziembiewicz zdradzał swoją żonę, ponieważ taki wzorzec wyniósł z domu. Justyna została przez niego zmuszona do usunięcia ciąży. Była to cena ratowania jego kariery politycznej, podobnie jak rozkaz strzelania do manifestującego tłumu. Zenon Ziembiewicz to postać, która skoncentrowała się na dobru własnym, a za krzywdę wyrządzoną ludziom, poniosła karę.

Tomasz Judym, bohater „Ludzi bezdomnych” Stefana Żeromskiego, także jest postacią, w której ścierają się nakazy moralne i pragnienie własnego szczęścia. Z jednej strony może wybrać własne szczęście, z drugiej pomagać biednym. Jako że sam wychował się w najgorszej dzielnicy miasta, mając ojca alkoholika, postanowił że będzie niósł wsparcie ubogim. Kiedy w jego życiu pojawia się Justyna, bohater ma coraz więcej wątpliwości, czy podjął słuszną decyzję. Miotając się między dwiema możliwościami, uświadamia sobie, że wybierając własne szczęście, odwróci się od biednych. Ostatecznie postanawia podążyć drogą samotnika, który będzie wyciągał pomocną dłoń do ubogich. Ten bohater czuje się tak bardzo moralnie odpowiedzialny za losy świata, że przekłada jego dobro nad własne, ale też nad szczęście ukochanej.

Wybory między dobrem a złem zostały przedstawione w opisanych utworach w szerokim kontekście. Od decyzji bohaterów nie zależy tylko życie jednostki, ale także kształt jej otoczenia. Problematyka moralna nie ogranicza się do odpowiedzialności za samego siebie i swoje przewinienia. Dokonując jakiegokolwiek wyboru bohater ma wpływ na otaczających go ludzi, może zmienić ich życie, uczynić ich szczęśliwymi lub zabrać im resztki godności.

Każdy z wymienionych bohaterów wybrał między najwyższymi wartościami. Oczywiście w określonym kontekście miały one różne postaci. Jedni starali się żyć zgodnie z wyznawanymi ideałami (Jim, Judym), innym było to zupełnie obojętne w dążeniu do własnego dobra (Ziembiewicz). Przedstawiając tych bohaterów, autorzy próbują obudzić w ludziach moralność, siłę która może uczynić świat lepszym.