Jarosław Iwaszkiewicz „Ikar” - interpretacja, opracowanie opowiadania

Opowiadanie Jarosława Iwaszkiewicza posiada paraleliczny związek z greckim mitem o Ikarze i Dedalu oraz znakomitym dziełem pędzla Pietera Bruegla „Pejzaż z upadkiem Ikara”.

Autor przenosi realia tragedii Ikara do rzeczywistości wojennej Warszawy okupowanej przez Niemców. Opisuje tragedię młodego chłopca, który z błahego powodu zostaje zabrany przez gestapo, by prawdopodobnie już nigdy nie wrócić do rodziny.

Zdarzenie zaczyna się w sposób zwyczajny. Narrator stoi na przystanku tramwajowym, czekając na tramwaj tuż przed godziną policyjną. Jak zawsze o tej porze ruch uliczny jest zwiększony, ponieważ  każdy chce jak najszybciej znaleźć się w domu. Młody chłopiec, nazwany w myślach przez narratora „Michasiem” idzie przez ulicę, czytając z uwagą książkę.

Jest tak zaczytany, że nie zwraca uwagi na otaczający go świat i niemalże zostaje potrącony przez kilka samochodów, w tym przez karetkę gestapo. Z samochodu wysiadają Niemcy; przez kilka następnych chwil rozgrywa się tragedia. Gestapowcy każą chłopcu wylegitymować się i nie chcą słuchać jego tłumaczeń. Następnie każą mu wsiąść do samochodu i razem z nim odjeżdżają z miejsca zdarzenia.

Narrator ma paraliżującą świadomość, że chłopiec najprawdopodobniej zostanie zamordowany. Przede wszystkim zaś uderza go fakt, że nikt poza nim nie zwrócił nawet najmniejszej uwagi na całe zdarzenie, które przecież rozegrało się na oczach wielu przechodniów.

Iwaszkiewicz nawiązuje do obrazu Bruegla, w którym utonięcie Ikara również nie zajęło niczyjej uwagi, nie zmieniło codzienności. Paralela ta uwypukla tragedię „Michasia”, piętnując nieczułość zajętego sobą tłumu w obliczu śmierci.

Zarówno „Michaś”, jak i Ikar byli młodymi chłopcami, których śmierć nie miała najmniejszego sensu. Została ona w całości odarta ze znaczenia – nie mogła nawet stanowić ostrzeżenia dla innych, ponieważ inni pominęli ją swą obojętnością.