Friedrich Schiller - biografia, życiorys

Fryderyk Schiller jest uznawany za jednego z najważniejszych twórców literatury niemieckiej. Jego „Zbójcy” czy „Rękawiczka” weszły na stałe do kanonu literatury światowej, stanowiąc przykłady na niespotykanie wcześnie wykształcony talent oraz dojrzałość poetycką, na którą inni  romantyczni twórcy pracować musieli przez długie lata.

Schiller był artystą wszechstronnym. Chociaż znany jest przede wszystkim z twórczości poetyckiej, zajmował się także filozofią, teatrem oraz historią, pisał również dramaty. Był długoletnim przyjacielem Goethego, a twórca „Fausta” zafascynował się talentem młodego przyjaciela. Nie był w tym podziwie zresztą odosobniony. Czytelnicy i krytycy po wydaniu „Zbójców” byli na tyle olśnieni geniuszem Schillera, że zgodnie ochrzcili go „niemieckim Szekspirem”, co jasno dowodzi respektu, jakiego Schiller dorobił się w wieku zaledwie osiemnastu lat.

Początek działalności Schillera to schyłkowy okres „Sturm und Drang”, czyli „burzy i naporu”. Twórcy tego czasu (np. wczesny Goethe) buntowali się przeciwko oświeceniowym ideałom rozumu i racjonalności. Oni woleli uczucia, romantyczne porywy serca i głębokie emocje. Po owym okresie następuje tzw. klasycyzm weimarski, którego jednym z głównych przedstawicieli był Fryderyk Schiller. Trwanie tego okresu datuje się na lata 1786-1805. Priorytetem nie było już wyrażanie czystych uczuć i porywów serca, ideałem natomiast stał się klasycyzm z jego harmonią i humanizmem. Często sięgano po wątki mitologiczne, a najznamienitszym dziełem owego okresu jest „Faust” Goethego.

Właśnie Schiller obok Goethego wymieniany jest jako główny przedstawiciel klasycyzmu weimarskiego. Poza nimi także: Karl Philipp Moritz, Friedrich Hölderlin, Jean Paul czy Heinrich von Kleist.

Poeta urodził się w 1759 roku w Niemczech w dość biednej rodzinie. Nie uczęszczał do szkół, jednak umiał czytać i pisać i już w dzieciństwie zaczął tworzyć swoje juwenilia. Mając czternaście lat, zaczął uczęszczać do Karlsschule Stuttgart, która była renomowaną szkołą wojskową z tradycjami. Tam zajął się pogłębianiem wiedzy z zakresu medycyny i prawa, interesował się także literaturą. W wieku osiemnastu lat napisał swoją najsłynniejszą sztukę pt.: „Zbójcy”, która niemal natychmiast przyniosła mu sławę i poważanie.

Dramat opowiada o braciach Karolu i Franciszku, z których drugi okazuje się przewrotny i w taki sposób działa na niekorzyść brata, że ten zostaje pozbawiony majątku przez ojca, dlatego ucieka z zamku i zostaje dowodzącym bandy leśnej. W tym samym czasie Franciszek wtrąca do więzienia swojego ojca i zaczyna uwodzić ukochaną Karola – Amalię. Po wielu perypetiach zbójca uwalnia ojca z wieży oraz wydaje wyrok na brata, który jednak popełnia samobójstwo. Zrozpaczony faktem, iż Karol przyłączył się do zbójców, ginie także ojciec. Na koniec Karol jest zmuszony zabić Amalię na prośbę jej samej i sam oddaje się w ręce sprawiedliwości.

Dramat wywołał niemałą burzę w ówczesnych czasach, gdyż stanowił zawoalowaną krytykę warstw rządzących, a przede wszystkim – absolutystycznie panujących książąt i postulował wprowadzenie republiki. Pierwotnie sztuka została ocenzurowana i jej akcja przeniesiona została w XV wiek. Schiller miał z tego powodu niemałe kłopoty – zmuszony był uciekać ze Stuttgartu i włóczyć się bez grosza przy duszy po całych Niemczech. Dotarł w końcu do Weimaru, które to miejsce zasłynęło z tego, iż poeta stworzył w nim słynną „Odę do radości”, do której muzykę skomponował Ludwig van Beethoven i która stała się częścią jego IX Symfonii, a w XX w. uznana została za hymn Unii Europejskiej.

Kolejnym przystankiem Schillera na drodze do sławy była Jena, gdzie w 1789 roku został wykładowcą filozofii oraz historii. Rok ten był bardzo ważny nie tylko dla samego Schillera, ale dla historii Europy w ogóle, gdyż to właśnie wtedy punkt kulminacyjny osiągnęła Wielka Rewolucja Francuska. Schiller uważnie przyglądał się wydarzeniom zza zachodniej granicy, gdyż rewolucyjność, potrzeba wolności oraz buntowniczość były najbardziej interesującymi go tematami, czemu dawał wyraz w swoich dziełach. Jeśli chodzi o rewolucję we Francji, był on ambiwalentnie do niej nastawiony. Z jednej strony popierał dążenia wolnościowe, jednak z drugiej – był przeciwny brutalnym metodom i okrucieństwu stosowanemu przez jakobinów.

Jednak jego „Zbójcy” cały czas cieszyli się powodzeniem. Został nawet zaszczycony honorowym obywatelstwem Republiki Francuskiej, gdyż wymowa książki pozostawała w zgodzie z rewolucyjnymi dążeniami państwa.

Życie osobiste pisarza zaczęło się stabilizować. Poślubił on Charlottę von Lengefeld i miał z nią czwórkę dzieci. Intensywnie przyjaźnił się z Goethem, razem publikowali swoje utwory w piśmie literackim „Almanach muz”. W nim właśnie pojawiła się słynna „Rękawiczka” i inne ballady, a także „Ksenie”, czyli krótkie, żartobliwe wierszyki na tematy obyczajowe, polityczne i społeczne. Dzięki dość odważnym i kontrowersyjnym tezom zyskały one uznanie w oczach publiczności, co przełożyło się na jeszcze większą sympatię do ich twórcy.

Pod koniec XVIII Schiller wieku ponownie zamieszkał w Weimarze i kontynuował owocną współpracę z Goethem. We dwóch założyli Weimar Theater, dzięki któremu życie sceniczne w Niemczech rozkwitło. Sam Schiller pisał wiele utworów, jednak jego karierę przecięła śmierć w wieku zaledwie czterdziestu pięciu lat. Pisarz zmarł na gruźlicę.

Innymi ważnymi tytułami Schillera są sztuki: „Intryga i miłość”, „Don Carlos”, Wilhelm Tell”, „Dziewica Orleańska”; proza, np.:. „Spirytualista” oraz znane wiersze, jak „Pieśń o dzwonie”, pisma filozoficzne, np.: „O wzniosłości”, „O wdzięku i godności ” czy prace historyczne, np. „Historia wojny trzydziestoletniej.”

Fryderyka Schillera cenili tacy geniusze późniejszych epok – Adam Mickiewicz czy Thomas Mann.