Idealna rodzina w literaturze - ukazanie idealnego modelu rosyjskiej rodziny w odniesieniu do powieści „Wojna i pokój” Lwa Tołstoja

Przedstawiając struktury społeczeństwa rosyjskiego w wieku XIX, Lew Tołstoj wiele uwagi poświęcił rodzinie. Współczesna socjologia uznaje tę formę organizacji za podstawową grupę społeczną, a także za rudymentarną komórkę budującą organizm, jakim jest społeczeństwo. Ciało składające się z wadliwych cząsteczek nigdy nie będzie funkcjonowało poprawnie. Jak powinna wyglądać idealna rodzina, jakie wartości powinna przekazywać swoim dzieciom, by budować silny naród?

Fabuła „Wojny i pokoju” toczy się wokół rodzin magnackich. Najważniejszymi z nich są Rostowowie i Bołkońscy. Ci pierwsi prowadzą życie zgodne z tradycją, tworzą model patriarchalnej rodziny z czwórką dzieci. Mimo ciężkiej sytuacji materialnej, która dodatkowo zostaje pogorszona przegraną Mikołaja w karty, rodzina jest blisko siebie i opiera się na zdrowych i życzliwych relacjach. Przez cały czas objęty ramami utworu borykają się oni z problemami. Prawdopodobnie to właśnie dzięki temu stanową tak skonsolidowaną całość. Co najważniejsze, małżeństwo hrabiego i hrabiny Rostowów pełne jest miłości.

Zupełnie inaczej sytuacja wygląda u Bołkońskich. Na czele rodu stoi stary książę Mikołaj, służący wcześniej jako generał w wojsku Katarzyny Wielkiej. Dla bliskich jest on oschły i surowy, często wymusza określone decyzje na swoim synu, Andrzeju; chociażby wtedy, gdy młodszy Bołkoński, po śmierci swojej żony, proponuje małżeństwo hrabiance Nataszy, ojciec nieprzepadający za rodem Rostowów odmawia synowi zgody, dopóki ten nie uzyska wysokiego stanowiska w wojsku rosyjskim. W domu Bołkońskich nie ma wzajemnej miłości. Książę Mikołaj nienawidzi swojej córki Marii, która szuka ucieczki w obsesyjnej religijności. Kiedy umiera żona Andrzeja, adiutant generała Kutuzova ma pretensje do siebie, że nie traktował Elizy lepiej, gdy jeszcze żyła. Dręczą go wielkie wyrzuty sumienia, czuje że mógłby „powrócić do życia”, jeśli poślubi hrabiankę Nataszę, ale jak już wcześniej zostało napisane: ojciec nie wyraża na to zgody.

Na zasadzie kontrastu przedstawione zostały dwa typy rodziny. Jedna z nich opiera się na wzajemnej miłości, wspieraniu się w trudnych chwilach. W drugiej poszczególni członkowie nie mogą znaleźć ze sobą wspólnego języka, nieporozumienia rekompensują sobie w innych dziedzinach życia: książę Andrzej przypłaca życiem swoją pogoń za sławą bitewną, księżniczka Maria stopniowo traci kontakt z rzeczywistością.

Rodzina Rostowów wydaje się być idealnym modelem. Pomimo problemów finansowych łączy ich coś, czego nie można kupić za żadne bogactwa. Kochają się i liczą ze swoim zdaniem. Starają się nieść sobie wsparcie i zapominać o przewinieniach. To właśnie taka silna mentalnie rodzina powinna budować społeczeństwo. Na pierwszym miejscu postawione są zdrowe relacje i poczucie jedności. Darząc miłością swoją rodzinę, automatycznie kieruje się to uczucie w stronę ojczyzny, tworząc z nią wielką i silną więź. Mikołaj Rostow, aby ocalić swoją rodzinę od bankructwa, bierze za żonę Marię Bołkońską, poświęcenie to jest dowodem jego miłości i oddania. Można zaryzykować stwierdzenie, że idealna rodzina powinna wpajać właśnie tego typu wyższe wartości, wyrastające z dobra i zrozumienia.