Utopia, utopia w literaturze - wyjaśnij pojęcie i rozwiń temat w odwołaniu do wybranych utworów literackich

Utopia, a więc miejsce, gdzie wszystko działa na idealnie skonstruowanych zasadach, polegających na wzajemnym szacunku, sprawiedliwości, równości. Ustrój polityczny takiego miejsca odpowiada wszystkim jego mieszkańcom, jest doskonały i niepodważalny. Brak w utopii jakichkolwiek konfliktów, różnicy interesów. Takie przedstawienie ideału polityczno - społecznego czyni utopię motywem, do którego chętnie sięgają twórcy niemal każdej dziedziny sztuki.

Z utopią w literaturze spotykamy się już w Biblii. Ogród Eden przedstawia obraz idealnej krainy, gdzie pod dostatkiem jest wszystkiego, czego potrzeba człowiekowi do szczęścia, wszystkie istoty zamieszkujące to miejsce żyją w idealnej harmonii i zgodzie, piękno otaczającego świata zachwyca i pozwala siebie nieustannie kontemplować, ponieważ tylko tego typu zajęciem zajmują się tam pierwsi ludzie. Pieczę nad nimi sprawuje natomiast sam Bóg i Stwórca, razem ze swoim anielskim zastępem.

Starożytna Grecja również ofiaruje nam wizję wyidealizowanego świata w postaci dzieła „Państwo” Platona. Platon przedstawia w swym utworze wizję państwa, które będzie działało na doskonale zorganizowanych zasadach. Za odpowiedni ustrój uważa on przemieszanie każdego z dotychczas sklasyfikowanych, czyli demokracji, oligarchii, tyranii, oczywiście wszystkich w określonych proporcjach. Ideałem władcy według Platona jest filozof, czyli człowiek miłujący mądrość, który poświęci swoje życie ciężkiej pracy na rzecz swojego państwa. Platon proponuje reformy na wszystkich płaszczyznach życia, zmianę systemu edukacji i własny sposób na wychowywanie młodych obywateli. Co znamienne, podkreśla, iż tylko zdrowe i silne jednostki mają prawo do egzystencji w jego utopijnym państwie.

Inny rodzaj utopii proponuje nam Mikołaj Rej w „Żywocie człowieka poczciwego”. Dla niego pożądaną drogą do odnalezienia pełni szczęścia jest spokojne życie na wsi, z dala od zgiełku wielkiego, dworskiego i kupiecko - rzemieślniczego świata, egzystencja w doskonałej zgodzie i harmonii z przyrodą, codzienną pracą, która sprawia radość i przynosi dobrobyt.

Do takiego rodzaju utopii odwołuje nas inny utwór, a mianowicie „Pan Tadeusz”. Dworek w Soplicowie wiele ma wspólnego z opisem utopii u Reja. Miejsce „na końcu świata”, oderwane niemal zupełnie od jego reszty, gdzie ludzie prowadzą beztroski żywot, i gdzie dni upływają na prostych przyjemnościach jak grzybobranie czy uczty. Wszyscy żyją w zgodzie, a jeśli są międzynimi spory, wkrótce zostają one zażegnane. Wyidealizowany obraz świata przedstawiony przez Mickiewicza, był celowym zabiegiem mającym ukazać piękno polskich tradycji i przywiązanie do kraju, który wabi swoją magią.

Również poezja nie pozostaje obojętna na motyw utopii. Szymborska w swoim wierszu o tytule „Utopia” posługując się metaforą i symbolami, przedstawia wizję krainy, w której wszystko jest zrozumiałe i oczywiste, a jeśli nie, wszelkie wątpliwości niemal natychmiast rozwiewane są przez wiatr, na każde pytanie można znaleźć odpowiedź i gości tam również istota rzeczy. Poetka posługuje się alegorycznym ujęciem idealnej krainy, podkreślając jednak na końcu, że jest ona bezludna, a każdy, kto się na niej znalazł, decyduje się na opuszczenie tego miejsca, ponieważ życia (czyli metafory utopii) tak naprawdę nie da się zrozumieć.