Konrad Wallenrod jako bohater tragiczny - charakterystyka

Poszukiwanie, dokonywanie wyborów, poświęcenie dla ojczyzny to nieodłączne elementy kojarzące się z epoką romantyzmu. Dla jednostek wrażliwych, działających pod wpływem emocji oraz odrzucających racjonalne myślenie, podejmowanie jakichkolwiek działań wiązało się z silnymi uczuciami. Często było to powodem wewnętrznego rozdarcia bohaterów, którzy przeżywali swoje rozterki w samotności, odizolowani od świata. W istnienie bohatera romantycznego wpisana była przegrana. Dokonując wyboru, musiał coś stracić, by móc zyskać. Najczęściej straty znacznie przewyższały korzyści.

Konrad był wychowywany na dworze krzyżackim. Nosił imię Walter Von Stadion Alf. Historię swojego pochodzenia usłyszał od Halbana, Litwina, który był jego nauczycielem i przyjacielem. Rodzina chłopca została zabita przez Krzyżaków, a mały Konrad porwany i wywieziony z rodzinnej Litwy do zakonu w Malborku. Halban za pośrednictwem swych opowieści, poezji oraz pieśni, zapoznał Konrada z pięknem ich ojczystego kraju. Wpajał mu zachowania patriotyczne, miłość do narodu, a jednocześnie „zemstę przeciw Niemcom podniecał”. Priorytetami w życiu Konrada stawał się Bóg, honor i ojczyzna. Podczas jednego z pojedynków, bohater uciekł z zakonu. Trafił na dwór księcia litewskiego Kiejstuta, gdzie poznał swoją miłość, Aldonę, młodą jak bóstwo i piękną córkę swojego gospodarza. Uczucie do dziewczyny stało się podstawą egzystencji Konrada. Kochankowie otrzymali błogosławieństwo od ojca dziewczyny i wzięli ślub, przyrzekając sobie miłość i wierność do końca swoich dni.

Błoga egzystencja zakochanych została brutalnie zakłócona najazdem Krzyżaków na ziemie litewskie. Konrad stanął przed wyborem pomiędzy rodzinnym szczęściem, a dobrem narodu. Nie wyobrażał sobie życia bez ukochanej i jej miłości. Jednak z drugiej strony, nie zaznałby pełni szczęścia w zniewolonym kraju: „Szczęścia w domu nie zaznał, bo go nie było w ojczyźnie”. Tragizm bohatera wynika z nieumiejętności podjęcia decyzji. W końcu patriotyzm zwycięża nad uczuciem. Jednak, to nie ostatnia trudna decyzja w życiu bohatera.

Konrad stanął przed moralnym dylematem. Nie wiedział, w jaki sposób walczyć o ojczyznę. Bohater miał świadomość, że otwarta walka nie przyniesie zwycięstwa Litwie. Jedynym skutecznym wyjściem by „skruszyć potęgę Zakonu”, było podejście Krzyżaków podstępem.

Jak pisze Mickiewicz, cytując poetę Niccolo Machiavellego: „Trzeba walczyć dwojako: trzeba być lisem i lwem (…) dobra walka nie opiera się tylko na sile, mocy, trzeba być na tyle sprytnym, żeby móc swojego przeciwnika przechytrzyć”.

Podejście podstępem wroga, wiązało się ze złamaniem zasad kodeksu rycerskiego, nieetycznym oraz nieuczciwym zachowaniem. Bohater czuł się zagubiony i samotny. Podszywając się pod nieżyjącego rycerza, Konrada Wallenroda, zaskarbił sobie sympatię i zaufanie Krzyżaków. Został wybrany na Wielkiego Mistrza zakonu Krzyżackiego. Zakonnicy pokładali wielkie nadzieje w swoim nowym przywódcy. Mistrz miał im zapewnić wygraną w wojnie, doprowadzić do zwycięstwa. Konrad jednak tak prowadził Krzyżaków, by ponosili klęskę w każdej bitwie.

Mimo zwycięstwa nad zakonem krzyżackim, cierpienie Konrada rosło. Bohaterem targały wyrzuty sumienia. Zranił on najważniejszą osobę w życiu, swoją żonę. Zrozpaczona Aldona, po odejściu męża, postanowiła wstąpić do zakonu. Konrad przeżywał męki po stracie ukochanej. Tęsknił za Aldoną. Czuł się odpowiedzialny za los, jaki spotkał wszystkich członków zakonu krzyżackiego, których poprowadził na śmierć. 

Życie Konrada Wallenroda było przepełnione samotnością, nieszczęśliwe. Jego altruistyczne zachowanie, w imię wyższego dobra, przełożyło się na osobistą porażkę bohatera.