Sofokles „Antygona” - charakterystyka Ismeny

„Antygona” to tragedia stworzona przez Sofoklesa. Oparta jest na micie opowiadającym o losach rodu Labdakidów. Głównym tematem utworu jest konflikt Antygony i Kreona. Innymi słowy sprzeciwienie się jednostki wobec władzy i jej nakazom. Kreon, władca Teb zabronił Antygonie i Ismenie grzebać ich zmarłego brata. Pierwsza z sióstr nie chciała zgodzić się z tym rozporządzeniem.

Ismena, młodsza siostra Antygony, była zupełnym jej przeciwieństwem. Chciała podporządkować się rozkazowi Kreona, który zakazał pogrzebu jej brata. Bała się go. Była gotowa złamać boskie prawo, nakazujące grzebać zmarłych, aby nie narazić się władcy Teb i nie złamać jego rozporządzenia, które stanowiło prawo ziemskie. Kiedy Antygona oznajmiła jej, że ma zamiar postąpić wbrew woli Kreona, Ismena bardzo się zlękła. Była rozdarta. Z jednej strony, jak już wspomniałam, złamałaby prawo boskie, z drugiej ziemskie. Grzebiąc brata spełniła by swój obowiązek, stanęła po stronie rodziny, osób, które ją kochały. Zostawiając Antygonę bez pomocy, uratowała siebie, ale straciła szacunek i miłość bliskich. Ostatecznie postanawia podporządkować się prawu ziemskiemu. Ismena podjęła tę decyzję, gdyż była słaba. Bała się kary, przerażała ją sama myśl o niej. Według niej ani Antygona ani ona nie były wystarczająco silne. Zapewne chodziło jej o siłę fizyczną. Obie były kobietami, które nie pracowały nigdy ponad własne siły. Teraz miały się zmierzyć z pochowaniem mężczyzny, a przedtem zapewne z kopaniem grobu. Jeśli jednak chodzi o siłę psychiczną to nie można jej odmówić Antygonie. Co prawda Ismenie jej brakowało, ale siostra miała jej aż nadto. Młodsza siostra nie wierzyła we własne siły. Twierdziła, że nie jest w stanie pokonać mężczyzn. Strach przed poniesieniem konsekwencji ją paraliżował. Wyznawała zasadę, że słabszy musi poddać się silniejszemu, dlatego ona poddała się Kreonowi i jego prawu. Obawa przed doznaniem fizycznego cierpienia przysłoniły Ismenie fakt, iż w imię tej zasady powinna pogrzebać brata, gdyż takie było prawo boskie. Bogowie byli silniejsi niż władca. Dziewczyna pozbawiona ostrości osądu oraz trzeźwości myślenia postanowiła porzucić Antygonę w jej zamiarach i pozwolić jej samej pogrzebać brata. Rozważyła wszystkie argumenty „za” i „przeciw” nim podjęła tę decyzję. Dzielnie zniosła krytykę siostry, która zarzucała jej, iż nie kocha swojej rodziny i zmarłego brata oraz, że podporządkowuje się woli tyrana i mordercy. Na koniec rozmowy ostrzega porywczą siostrę o konsekwencjach jej czynu, mówi „zginiemy marnie, jeżeli wbrew prawu złamiemy rozkaz i wolę tyrana”.

Kiedy Antygona osiągnęła swój cel, Ismena zmieniła swoją postawę. Być może zrozumiała swój błąd. Pragnęła ponieść karę wraz siostrą. Prosiła Kreona, aby pozwolił jej wziąć na siebie połowę winy. Antygona nie chciała jej na to pozwolić. Uważała, ze Ismena niczego nie zrobiła i nie ma prawa ponosić ofiary w imię pamięci o bliskich. Poddała się, uznała prawo Kreona, teraz nie może mieć udziału w cierpieniu Antygony.

Ismena została odrzucona przez swoją starszą siostrę. Nie wyobrażała sobie bez niej życia. Nie wiedziała co ma począć. Była bezbronna i niechciana. W rozmowie z Kreonem wyjawia, że kocha siostrę i nie chce, żeby ta cierpiała. Jest solidarna ze swoim rodzeństwem, mimo tego, iż wcześniej nie kierowała się uczuciami, a racjonalnym myśleniem.

Młodsza siostra Antygony, jest jej zupełnym przeciwieństwem. Ismena jest racjonalna, bojaźliwa, słaba, posłuszna ziemskiemu prawu, uległa i pokorna. Kocha siostrę, tak, jak kochała swoich braci. Nie ma jednak wystarczająco dużo siły, aby się sprzeciwić władcy. Poniekąd można powiedzieć, że zrezygnowała z miłości Antygony i miłości do nieżyjącego brata, a wybrała posłuszeństwo.

Postawa Ismeny, zwłaszcza w kontekście postawy Antygony, zmusza mnie do refleksji. Po lekturze tragedii Sofoklesa doszłam do wniosku, że w każdej sytuacji należy zachować umiar. Nie można, jak Antygona, ślepo dążyć do celu bez względu na konsekwencje. Ismena również nie jest dobrym wzorem do naśladowania. Jej racjonalizm i zachowawczość pozbawiły ją miłości i uznania rodziny. Zawsze należy znaleźć złoty środek i postępować według własnego sumienia, respektując zarówno prawa ziemskie, jak i prawa boskie.