Charakterystyka romantyzmu - bohater romantyczny jako archetyp

Archetyp to pojęcie, które stworzyć Gustaw Jung. Oznacza ono pierwowzór zachowań, czyli to, jak sobie podświadomie wyobrażamy, że coś lub ktoś powinno/powinien być, wyglądać, postępować.  Można mówić o archetypie wędrowca, którym jest Odyseusz, słabego (wadliwego) punktu – pięta Achillesa, czy skorzystania z zakazanej pokusy – biblijna Ewa. Można również powiedzieć, że istnieje również  archetyp bohatera romantycznego.

Uważam, że można mówić o kilku rodzajach bohatera romantycznego. Będą to: bohater  bajroniczny – Giaur, mickiewiczowski – Konrad oraz werterowski – Werter Goethego.  Wszystkie te typy bohaterów spajają się w naszej świadomości w jeden obraz – który określić możemy jako archetyp bohatera romantycznego. 

Giaur to bohater pochodzący z poematu George’a Byrona pt.: „Giaur”. Jest to człowiek, który zakochuje się nieszczęśliwie w Lejli – żonie Hassana. Kobieta również odwzajemnia jego uczucie. Kiedy jednak Hassan dowiaduje się o romansie żony postanawia ją ukarać. Lejla zostaje utopiona. Giaur mści jej śmierć – zabijając porywczego męża, po czym ukrywa się w klasztorze. Bohater  Byrona  to postać tajemnicza, zamknięta w sobie, człowiek głęboko cierpiący, dostrzegający swoją winę w rozpoczęciu romansu z niewinną dziewczyną. Wszak kara powinna spotkać jego a nie ukochaną kobietę. Jednak jest człowiekiem zaciętym – nie czuje skruchy za zabójstwo, które popełnił.  Jest porywczy, targany silnymi emocjami.

Kolejnym bohaterem jest Werter, o którym przeczytać możemy w „Cierpieniach młodego Wertera” Goethego. To człowiek, który zakochuje się w zaręczonej dziewczynie Lottcie. Kobieta odrzuca jego umizgi, jest zakochana w swoim narzeczonym. Werter zapala się w miłości tak bardzo, że po pewnym czasie nie potrafi myśleć o niczym innym. Doprowadza go to do szaleństwa i rozpaczy, załamania nerwowego. Ostatecznie popełnia samobójstwo. Jest on, podobnie jak Giaur, bohaterem porywczym i emocjonalnie „rozdygotanym”. Nie posiada jednak bajronicznego hartu ducha.

Kolejnym, ostatnim już przedstawianym przeze mnie bohaterem jest Konrad (Gustaw) – bohater II części „Dziadów” Adama Mickiewicza. Mężczyzna ten postanawia zostać przewodnikiem narodu – w imię wielkich ideałów poświęcić się dla dobra Polski. Jest jednak zbyt dumny i pewny siebie, aby stać się przewodnikiem społeczeństwa. Nie wytrzymuje próby.  Można go określić jako człowieka nadpobudliwego, targanego wielkimi emocjami, jednak butnego, zbyt egocentrycznego, aby móc coś zdziałać. To patriota cierpiący „za miliony” dla dobra narodu Polskiego.

Bohater romantyczny kojarzy się zazwyczaj wszystkim podobnie. To człowiek zbuntowany, skonfliktowany ze sobą i światem, taki, który posiada „romantyczną” duszę, jest pełen sprzeczności, dużo mocniej niż inni odczuwa emocje, a czasem dokonuje nieprzemyślanych decyzji. To również taki typ człowieka, który zapala się całym sercem do pomysłów, które tworzy, chce je zrealizować za wszelką cenę. Romantyka charakteryzuje ponadto uczucie miłość (zazwyczaj niespełnionej), które przesłania mu cały świat. Jest on również ogarnięty uczuciem silnego  patriotyzmu (w polskiej wersji), kiedy zapala się do jakiejś idei, nikt nie może mu w jej realizacji przeszkodzić. Wadą bohatera romantycznego jest jego egocentryzm – liczą się tylko jego uczucia i sposób postrzegania świata. Stąd też zazwyczaj czuje się niezrozumiany, opuszczony.