Adam Mickiewicz „Reduta Ordona” - interpretacja i analiza wiersza

„Reduta Ordona” to przykład liryki patriotycznej. Utwór powstał po upadku powstania listopadowego. Mickiewicz, który sam nie brał udziału w tym zrywie, wielokrotnie do niego wracał w swej twórczości, ukazując je jako przejaw bohaterstwa i patriotyzmu. Podobnie jak inne dzieła Mickiewicza, „Reduta Ordona” ma nieść pocieszenie, ukazywać sens powstania, które zakończyło się klęską.

Obrona reduty miała miejsce w 1831 roku, dowodził nią Julian Konstanty Ordon. Wiersz przedstawia wydarzenia z punktu widzenia adiutanta, Stefana Garczyńskiego. Opowiada on o przebiegu bitwy, której był uczestnikiem. Poeta świadomie minął się z faktami i przedstawił śmierć Ordona, choć w rzeczywistości dowódca przeżył eksplozję arsenału. Wiersz ma charakter epicki, opisuje układ sił i przebieg natarcia. Wyraża też emocje walczących, ich determinację i strach, kiedy zabrakło im amunicji.

Na początku Adiutant ukazuje przeważające siły wroga. Armia rosyjska jest znacznie bardziej liczna i lepiej uzbrojona, ma dwieście armat przeciwko sześciu. Ale żołnierze cara nie walczą o wolność, powoduje nimi raczej strach przed represjami ze strony dowódców. Bardziej boją się cara, niż śmierci w polu walki. Mickiewicz wskazuje na cara jako prawdziwego wroga Polaków: „Gdzież jest król, co na rzezie tłumy te wyprawia? / Czy dzieli ich odwagę, czy pierś sam nadstawia? / Nie, on siedzi o pięćset mil na swej stolicy”. Car jest okrutny nie tylko dla Polaków, ale także dla swojego narodu, włada jak prawdziwy tyran, siłą wymuszając posłuszeństwo swych poddanych.

Polacy ukazani zostali z patosem. Ich niewielkie siły wykazywały się wyjątkową odwagą do samego końca. Ordon poświęca swe życie, byle tylko nie dopuścić do zdobycia przez armię rosyjską zapasów amunicji. Jego czyn jest bohaterski, stanowi ostanie zwycięstwo Polaków w tej bitwie, ponieważ choć reduta zostaje w końcu zdobyta przez Rosjan, nie przynosi im to ani chwały, ani spodziewanego pożytku w postaci amunicji. Polska jako jedyna ma odwagę przeciwstawić się potężnemu przeciwnikowi: „Warszawa jedna twojej mocy się urąga, / Podnosi na cię rękę i koronę ściąga, / Koronę Kazimierzów, Chrobrych z twojej głowy, / Boś ją ukradł i skrwawił synu Wasilowy”. Słuszność jest po stronie powstańców, oni walczą o swoją wolność, przeciwstawiają się przemocy i złu.

Relacja adiutanta z przebiegu walk jest pełna emocji, wydaje się, że raz jeszcze przeżywa całe zdarzenie. Zdania, którymi się posługuje, są krótkie, jakby się spieszył. Jego słowa oddają nastrój tamtych chwil. Moment, w którym staje się jasne, ze reduta upadnie, a jej obrońcy zginą, jest szczególnie dramatyczny: ... – i żołnierz pobladnął, / Nie znalazłszy ładunku już bronią nie władną/ I uczuł, że go pali strzelba rozogniona; / Upuścił ją i upadł; - nim dobiją skona”. Obrońcom zabrakło amunicji, nie opuścił ich duch walki, nie brakło im odwagi, ale bez broni dalsza walka nie miała najmniejszych szans powodzenia.

W tej sytuacji Ordon decyduje się wysadzić skład, który niewątpliwie wpadnie w ręce wroga. Nie mogąc pokonać wroga, woli udaremnić jego zwycięstwo, odbierając mu najcenniejszy łup. Ten akt odwagi kosztuje go życie. Jak wiemy, jest to zabieg poetycki mający nadać tej obronie dodatkowy bohaterski akcent. Wiersz Mickiewicza ma na celu nie tylko przedstawić wydarzenia, ale też wzbudzić emocje. Utwór nie mógł się skończyć opisem pola bitwy usłanym zabitymi. Po tym obrazie pełnym przygnębienia, budzącym rozpacz, poeta wprowadza profetyczny akcent: „Kiedy ziemię despotyzm i duma szalona / Obleją, jak Moskale redutę Ordona; / Karząc plemię zwycięzców zbrodniami zatrute, / Bóg wysadzi tę ziemię, jak on swą redutę”. Mickiewicz wierzy, że tyrania cara nie będzie trwać wiecznie. Jeśli Polacy nie zdołają jej pokonać, sam Bóg ją poskromi. Słowa te brzmią jak przestroga dla państw, które jak Francja, pozostają obojętne wobec zła.