William Szekspir „Romeo i Julia” - motyw miłości ukazany w dramacie Szekspira i w innych utworach literackich

Imiona Romea i Julii stały się synonimami kochanków wiernych swej miłości aż po grób, którzy gotowi są pokonać wszelkie przeciwności losu z wyjątkiem śmierci. Miłość była tematem literatury od samych jej początków ukazując różne swoje oblicza. Miłość odmieniana jest w sztuce przez wszystkie przypadki, jawi się jako szczęśliwa i tragiczna, wierna i zdradliwa, wzajemna i nieodwzajemniona. Model miłość ukazany w tragedii Szekspira był czymś nowym w swej epoce, a szczególnym uznaniem cieszył się później wśród romantyków.

Poezja miłosna powstająca w antyku była różnorodna - często frywolna, radosna, opiewająca uroki cielesnego połączenia. Ale można w niej odnaleźć też skargi nieszczęśliwych, wzgardzonych kochanków. Nie był to jednak temat godny tragedii. Wątek miłosny pojawiał się czasem w tragediach, nie był on jednak osią wydarzeń, nie stanowił źródła tragizmu. Wybór dokonywany przez bohatera antycznego dotyczył kwestii moralnych, etycznych, nie zaś uczuciowych. „Romeo i Julia” to tragedia wynikająca w pełni z miłości i skupiająca się na wątku tego uczucia, które jest potężną siłą, wartością stawianą przez kochanków wyżej od honoru rodziny, posłuszeństwa wobec woli rodziców, wreszcie - wyżej od własnego życia.

Miłość ukazana w dramacie Szekspira jest po prostu faktem. Widz musi w nią uwierzyć. Budowa tragedii uniemożliwia ukazanie rodzenia się tego uczucia. Miłość kochanków z Werony może się wydawać nieco nieprawdopodobna, zbyt egzaltowana. Uczucie to zrodziło się w ciągu chwili, w trakcie jednej rozmowy. Cała akcja obejmuje pięć dni, nie dłużej trwa to uczucie. Jednak nie to jest tematem utworu. Nie chodzi o analizę uczucia, ale o jego wpływ na ludzkie życie. Szekspir odwołuje się do doświadczenia widza, który wie, że taka miłość istnieje.

W starożytności ten motyw ujmowany był w postaci Amora, psotnego boga, który przeszywał strzałą serca kochanków, budząc w nich w ten sposób miłość, która była silniejsza od  czegokolwiek innego. Ta miłość przychodziła z zewnątrz, niespodziewanie, wbrew woli człowieka. Tu mamy podobną sytuację - Romeo i Julia wydają się porażeni niewidzialną strzałą miłości. Uczucie łączy ich wbrew ich woli, fakt, że pochodzą z wrogo nastawionych rodzin powinno powstrzymać młodych przed miłosnymi deklaracjami oraz pochopnym małżeństwem. A jednak wolą ponieść wszelkie ryzyko niż sprzeciwić się tak potężnej sile.

Podobne ujęcie miłości znajdujemy w średniowiecznej opowieści o losach Tristana i Izoldy. Tu również uczucie rodzi się nagle i wbrew okolicznościom. Legenda przypisuje je wypiciu miłosnego eliksiru, a więc tak samo tajemniczej, zewnętrznej sile jak strzała Amora. Kochankowie nie mogą do siebie należeć, ponieważ Izolda ma zostać żoną króla Marka. I choć romans średniowiecznych kochanków trwa znacznie dłużej, ich los dopełnia się równie tragicznie. Tristan umiera, kiedy gaśnie w nim nadzieja na ujrzenie ukochanej, Izolda nie potrafi żyć na świecie, na którym nie ma już Tristana. Kochankowie z Werony giną z własnej ręki, kiedy nie mają już żadnej nadziei. Romeo wypija truciznę, przekonany, że Julia nie żyje, kiedy Julia się budzi i widzi ciało kochanka, odbiera sobie życie przebijając serce sztyletem.

Obraz miłości wykreowany w tragedii Szekspira stał się inspiracją dla wielu pokoleń twórców. Do rangi symbolu urósł w okresie romantyzmu. To wówczas Europa doceniła geniusz Szekspira. Tragiczne losy kochanków z Werony odpowiadały założeniom epoki. Miłość pojmowano wówczas jako potężną siłę, mającą całkowitą władzę nad ludzkim rozsądkiem, więcej nawet – nad ludzkim życiem. Literatura skupiała się przede wszystkim na tym, jaki wpływ na człowieka ma tak potężne uczucie, do jakich poświęceń zdolni są zakochani. Trzeba również zaznaczyć, iż – podobnie, jak to się dzieje w dramacie Szekspira – miłość romantyczna była prawie zawsze miłością nieszczęśliwą, niespełnioną czy niemogącą się urzeczywistnić. Samego faktu „bycia zakochanym” nie roztrząsano zanadto w tamtym czasie. Dopiero później, szczególnie za sprawą powieści psychologicznej, motyw miłości został pogłębiony o wnikliwą analizę przyczyn takiego uczucia. Tajemnicza strzała Amora została zaproszona na psychoanalityczną kozetkę.