Motyw śmierci - Śmierć jako motyw przewodni „Medalionów” Zofii Nałkowskiej. Opracowanie

Rzeczywistość wojenna zniekształca obraz świata, w którym żyją ludzie. Ład i harmonia (nawet pozorne) zostają zastąpiona wszechobecną śmiercią. Wśród świszczących kul, wybuchających bomb, człowiek musi pogodzić się z nieustannym towarzystwem zagłady. W „Medalionach” autorka opisała okrucieństwa jakie niesie ze sobą konflikt zbrojny. Czy za motyw przewodni tego dzieła można uznać śmierć?

W opowiadaniach Zofii Nałkowskiej ludzie giną setkami. Grupami trafiają do komór gazowych, są przewożeni pociągami w niesamowitym tłoku, grzebani w zbiorowych grobach. Ten wypaczony wojną obraz świata pełen jest martwych ciał, które ciężko rozpoznać. Te obrazy ukazują fakt, że śmierci tych ludzi został odebrany indywidualny aspekt.  W tym zagęszczeniu okrucieństwa i przemocy człowiek odchodzi prędko i anonimowo. Potem staje się jednym z tysiąca ciał, przez co może trafić do zbiorowej mogiły lub zostać przerobionym na mydło. Śmierć stanowi tło dla opisywanych wydarzeń. Jak pisze autorka: „zewsząd nadchodzą wiadomości o zgonach. Umarł P. w obozie, umarła K. na jakiejś małej stacji kolejowej (…) tyle jest wszędzie tej śmierci. W podziemiach kaplic cmentarnych trumny stoją rzędami i oczekują niejako w ogonku na czas pogrzebu.” Jest to absolutnie wstrząsający obraz świata rządzonego przez zagładę.

Na tle tego zbiorowego dramatu rozgrywają się tragedie indywidualne. W opowiadaniu „Przy torze kolejowym” została przedstawiona kobieta, która uciekła z transportu więźniów. Ranna i wyczerpana cierpiała od rana do wieczora, znosząc niesamowity ból fizyczny oraz mękę psychiczną. Tylko jedna osoba zdawała się jej współczuć - mężczyzna ten przyniósł jej papierosy i wódkę, by mogła uśmierzyć ból. Ona wciąż błagała, by ktoś ją dobił, ponieważ jej męczarnia stawała się coraz większa. To właśnie ten mężczyzna wziął pistolet od policjantów i ją postrzelił. Tutaj uwypuklony zostaje pozytywny wymiar śmierci - jako ucieczki od niezmiernego cierpienia. Roztoczone w innych opowiadaniach wizje kobiet skaczących z okien, ludzi biorących cyjanek, są tego dobitnym przykładem.

Największym paradoksem śmierci ukazanej w „Medalionach” jest to, że w czasie wojny najstraszliwszych mąk doznawali ludzie, będący z dala od frontu. Eskalacja przemocy miała miejsce na ziemiach okupowanych, gdzie żyli niewinni mieszkańcy. Cierpienie i okrucieństwo idą w parze z wojną. W opowiadaniach Zofii Nałkowskiej ukazane zostało, że prowadzą one do śmierci tysięcy osób, jednak co najgorsze - ucieczką od nich także jest śmierć. W „Medalionach” można wyróżnić kilka aspektów umierania - masowe, „zbawcze”, przepełnione nieludzkim cierpieniem, niesprawiedliwe. Świat opisany przez Nałkowską jest pełen konania, a szczególnie okrutnym jest fakt, że człowiek może uniknąć cierpienia towarzyszącego jego ostatnim chwilom, tylko poprzez przyśpieszenie swojego odejścia.