Hanna Krall „Zdążyć przed Panem Bogiem”, Albert Camus „Dżuma” - Rieux i Edelman - ocena postaw lekarzy

Doktor Bernard Rieux to główny bohater książki Alberta Camusa „Dżuma”, lekarz zmagający się  epidemią śmiertelnej choroby w mieście Oran w Afryce Północnej. Marek Edelman jest kardiochirurgiem pracującym w szpitalu w Łodzi. W latach wojny był mieszkańcem warszawskiego getta, a potem dowódcą powstańców walczących z niemieckimi okupantami. Obaj mężczyźni wykonują zawód lekarza i dla obu jest to nie tylko praca, ale i powołanie. Edelman był świadkiem niewyobrażalnych okrucieństw i śmierci ogromnej liczby ludzi, dlatego pracując jako lekarz stara się uratować każde istnienie ludzkie. Gotów jest do przeprowadzania bardzo nowatorskich operacji, jeśli to pomoże pacjentom, których nie udaje się leczyć standardowymi metodami. Podobną misją ogarnięty jest doktor Rieux, dla niego leczenie chorych to nie tylko zawód, ale powinność czy wręcz obowiązek. Rieux jest Francuzem, wcale nie musi zostawać w ogarniętym epidemią Oranie, rezygnuje jednak z wyjazdu i leczy ludzi. Robi to z jakąś zimną zaciekłością i poświęceniem mimo że efekty jego wysiłków przez długi czas są mizerne – dżuma nie ustępuje, choruje coraz więcej ludzi, wiele z nich umiera.

Rieux poświęca swoje życie osobiste – wywozi chorą żonę do sanatorium i zostaje w Oranie, by pomagać potrzebującym. Marek Edelman także poświęca swoje życie osobiste na pomoc chorym. Obaj bohaterowie mają przekorny stosunek do Boga. Edelman uważa Go za istotę złośliwą i niezbyt sprawiedliwą, ratując pacjentów, którzy ocierają się o śmierć, stara się wykorzystać, jak mówi, moment nieuwagi Boga i ocalić im życie. Doktor Rieux w ogóle nie wierzy w istnienie Boga, Stwórca nie jest mu do niczego potrzebny, ale znakomicie porozumiewa się z ludźmi, także z duchownymi. Zarówno Edelman i Rieux, choć mają rodziny, są typami samotników, ludźmi skrytymi i milczącymi. Edelman stał się taki po niefortunnym przyjęciu jego relacji z powstania w getcie warszawskim – wtedy postanowił, że nie będzie o tym mówił. Podobnie zachowuje się, kiedy chce wymóc na profesorze zgodę na skomplikowaną i nowatorską operację serca – siedzi w milczeniu w pokoju, wiedząc że profesor zdaje sobie sprawę, że wywiera na niego presję. Rieux bardzo kocha żonę, ale nigdy nie powiedział jej, co do niej czuje. Poświęca się dla chorych, a kiedy epidemia zostaje zatrzymana, rozpacza, bo właśnie dowiedział się, że żona zmarła.

Doktor Rieux pierwszy zauważa nadchodzącą epidemię dżumy i alarmuje władze Oranu. Lekarz poświęca się ponad swoje siły, ale nie uważa, że dokonuje bohaterskich czynów, a jedynie że wypełnia swój obowiązek. Identyczne podejście do życia ma Marek Edelman. On także pierwszy wymyśla nowatorskie sposoby ratowania ludziom życia, ale – podobnie jak w czasach walki w getcie – nie jest bohaterem, nie uważa się za kogoś wyjątkowego. Po prostu robi to, co powinien. Jak się okazuje, obaj lekarze są do siebie bardzo podobni.