Julian Tuwim „Kwiaty polskie” - cechy poematu dygresyjnego na przykładzie utworu

Poemat dygresyjny to utwór pisany wierszem, opowiadający jakąś historię, czyli fabularny, o dość luźnej kompozycji. Poemat dygresyjny może mieć także charakter satyryczny. Ten gatunek narodził się w epoce romantyzmu a wśród polskch twórców posługiwał się nim Juliusz Słowacki – na przykład w utworze „Beniowski”.

Po ponad stu latach nieco zapomnianą już formę twórczości odkurzył Julian Tuwim. Znakomity poeta i satyryk okresu międzywojennego, napisał poemat dygresyjny „Kwiaty polskie” pod koniec lat czterdziestych, już po zakończeniu wojny. Fabuła utworu jest niezbyt skomplikowana – opowiada o czasach przez I wojną światową, kiedy to córka ogrodnika Ignacego Dziewierskiego wyszła za mąż za rosyjskiego oficera. Rosjanin został wysłany do tłumienia robotniczych strajków w Łodzi, tam został zabity. Wkrótce, w trakcie porodu, umarła także córka Dziewierskiego. Ignacy zajął się wychowaniem wnuczki Anieli. Stary człowiek chciał, by została polską patriotką, ale dorastająca córka zauroczona jest postacią ojca i planuje go pomścić.

Każdy, kto sięgnie po „Kwiaty polskie”, od razu przekona się, że fabuła nie jest tu najważniejsza. Tuwim umieścił w swoim poemacie mnóstwo dygresji, komentarzy, odautorskich relacji. Na przykład dygresja dotycząca ojczyzny, z niej możemy ocenić, jak poeta traktował pojęcie kraju ojczystego:

„My country is my home. Ojczyzna
Jest moim domem. Mnie w udziele
Dom polski przypadł. To – ojczyzna
A inne kraje są hotele”

Bardzo swobodnie i sprawnie napisane wersy, świadczące o tym, że Julian Tuwim był bardzo wielkim patriotą.

Poemat dygresyjny ma luźną i otwartą kompozycję – tę zasadę „Kwiaty polskie” spełniają aż do przesady. Utwór ma prawie osiem tysięcy wersów, przez wiele stron możemy śledzić nie właściwą fabułę, lecz na przykład opis początku I wojny światowej, opis różnych sposobów wiązania bukietów z kwiatów czy refleksje autora na temat przeszłości. Poemat dygresyjny to taki groch z kapustą, do którego wrzucić można wiele elementów. Tuwim ciągle pamięta o tym, że pisze do odbiorcy, zwraca się do niego: Posłuchajcie, wplata w treść wykłady i opinie na różne tematy:

„Tu – apropoetycznie – wykład
O przyrodniczym rodowodzie
Tych grzesznych „oczu nad oczami”
Tej „pieśni nad pieśniami”.

Nie można oprzeć się wrażeniu, że „Kwiaty polskie” miały być pewnym podsumowaniem twórczości i drogi autorskiej poety, stąd wybór właśnie takiej formy i naładowanie utworu dygresjami, refleksjami, opiniami i wtrąceniami.