Daniel Naborowski „Krótkość żywota” - interpretacja i analiza wiersza

Wiersz Daniela Naborowskiego „Krótkość żywota” jest jednym z najbardziej przejmujących świadectw baroku, epoki skoncentrowanej na przemijaniu i nietrwałości spraw doczesnych.

Dwunastowersowy epigramat, przepojony atmosferą smutku i pesymizmu, nawiązuje do popularnej w baroku tematyki wanitatywnej, a więc skupionej na ulotności i efemeryczności życia doczesnego. Rymy są dokładne, sąsiadujące. Występują tu przerzutnie („Między śmiercią, rodzeniem byt nasz ledwie może/ Nazwan być czwartą częścią mgnienia”), oksymorony („kolebka grobem”), wyliczenia („Dźwięk, cień, dym, wiatr, błysk, głos, punkt”) oraz zdania eliptyczne („…- żywot ludzki słynie”).

Autor, w apostrofie skierowanej bezpośrednio do czytelnika, zwraca uwagę na fakt, iż egzystencja człowieka nie jest stałym elementem wszechświata, że przeminie on szybciej, niż zdoła się on zorientować: „Był przodek, byłeś ty sam, potomek się rodzi.”

Podmiot liryczny mówiąc „byłeś ty sam”, sugeruje, że upływ czasu jest nieunikniony, a każda sekunda przybliża nas do śmierci. Powyższy przykład popiera innym: „Wtenczas, kiedy ty myślisz, jużeś był niebożę.” Oznajmia nam więc, iż nigdy nie będziemy w stanie uchwycić swojego jestestwa, nieustannie jesteśmy poddani niszczącemu wpływowi czasu. Człowiek podlega jego zmianom w każdej chwili swojego życia i nie ma sposobu, by proces ten zatrzymać czy cofnąć, wszystko sprowadza się do śmierci:

„Krótka rozprawa: jutro - coś dziś jest, nie będziesz,
A żeś był, nieboszczyka imienia nabędziesz;”

Pewność ulotności życia ludzkiego, wyrażona jest nie tylko w treści, ale także w formie wiersza. Dźwięk, cień, dym, wiatr, błysk, głos, punkt - to wyrazy jednosylabowe, które swoją budową odwołują się do tytułowej krótkości żywota.

Upływ czasu jest rzeczą nieuniknioną, jednak podmiotowi lirycznemu dalekie jest formułowanie stoickich refleksji na temat przemijania. Odczuwalna jest natomiast nutka niepokoju:

„…byt nasz ledwie może
Nazwan być czwartą częścią mgnienia…”.

Świat dla osoby mówiącej w utworze stanowi zagadkę: „Godzina za godziną niepojęcie chodzi”. Jedyną pewną rzeczą jest śmierć. Ona, wraz z narodzinami, stanowią dla poety graniczne punkty, między którymi rozpostarta jest ludzka egzystencja. Aby wzmocnić wrażenie tragiczności życia, podmiot przewrotnie uświadamia nam, iż niektórym nie dane było przeżyć nawet owej „czwartej części mgnienia” - są to ci, dla których „kolebka [była] grobem”.

Poeta opowiada wprawdzie o sytuacji, której podlega każdy człowiek, jednak poprzez zwroty personalne sugeruje, iż jest to także problem jednostkowy. Apostrofa ta ma na celu skłonienie czytelnika do refleksji. W każdej sekundzie ginie bezpowrotnie jakaś cząstka nas, co zbliża nas do nieuniknionej śmierci.

W „Krótkości żywota” Naborowski nie nakłania do przyjęcia konkretnej postawy filozoficznej, czy podjęcia ustalonych działań. Zdradza nam tajemnicę, z którą prędzej czy później, zmierzyć się musi każdy człowiek.