Bolesław Leśmian „Pan Błyszczyński” - interpretacja i analiza wiersza

„Pan Błyszczyński” to wiersz Bolesława Leśmiana, wydany w 1936 r. w tomie „Napój cienisty”. Utwór jest dedykowany Kazimierzowi Wierzyńskiemu, a więc poecie należącemu do „Skamandra”.

Utwór składa się z czterdziestu regularnych strof. Rymują się one przeplatanie, liczba sylab w wersach wynosi odpowiednio: 16, 12, 14, 12. Taka budowa nadaje wierszowi szczególnego brzmienia oraz nieco nietypowego rytmu. Odznacza się on także bardzo rozbudowaną warstwą stylistyczną. Oprócz epitetów pojawiają się porównania (przedstawiające obraz ogrodu oraz rozbudowane, opisujące dziewczynę), a także metafory np. „śmierć niebem malowana”. Dzięki temu świat wykreowany przez poetę jest niepowtarzalny i bardzo ciekawy w odbiorze.

Tytułowa postać - Pan Błyszczyński zakłada ogród. Ten obszar, powołany do życia za pomocą wyobraźni staje się miejscem, w którym porządek zaprowadza sam twórca. Bohater przechadza się po niezwykłym miejscu w asyście Boga - kreatora rajskiego ogrodu. Poprzez odwrócenia aktu stwórczego, poeta zadaje pytanie o prawa człowieka do wprowadzania nowego porządku, do prób tworzenia. Pan Błyszczyński powołuje do życia ogród mocą swoich oczu. Jednak szybko uwidaczniają się podobieństwa do boskiego dzieła. Pojawiają się pokrzywy i inne chwasty, niszczące piękno tego miejsca. Analogicznie było ze światem, który najpierw malował się jako miejsce idealne, ale ludzkie działania nadały mu ostateczny kształt, zapewne daleki od boskich zamierzeń. W ten sposób poeta pokazuje, że człowiek nie może stać się lepszym od Boga w akcie kreowania. Jednak sama obecność Najwyższego jest jakby przyzwoleniem na takie działanie.

W ogrodzie Pana Błyszczyńskiego pojawia się także postać, której wcale nie planował tam umieścić. Jest to dziewczyna spowita tajemnicą. Skąd mogła wziąć się w miejscu, powstałym z marzeń i myśli jego twórcy? Ta zagadka symbolizuje działanie sił niezależnych od człowieka. Nie ma możliwości spełnienia wszystkich swoich zamiarów, kontrolowania każdego pierwiastka świata. Postać ta budzi zachwyt Pana Błyszczyńskiego, co sugeruje nam, że najbardziej zastanawiające i inspirujące stają się zjawiska niespodziewane. Dziewczyna, tak samo jak pojawia się znikąd, nagle znika w niewyjaśnionych okolicznościach, zostawiając głowę twórcy ogrodu pełną myśli.

„Pan Błyszczyński” to wiersz, który można odczytać na wielu płaszczyznach. Może jawić się on jako studium kreacji, tego co ją inspiruje, tego co czyni ją doskonałą (jeśli w ogóle może taka być). Człowiek tworząc cokolwiek, naśladuje pierwszy akt stwórczy, czyli działanie Boga. Jednak w swoim działaniu nigdy nie dorówna on Najwyższemu. Można też rozumieć ten utwór jako refleksję nad ludzkim życiem. Często jest ono zaplanowane w najdrobniejszym calu, podobnie jak ogród Pana Błyszczyńskiego, jednak w wyniku działania sił niezależnych pojawiają się w nim chwasty oraz inne niespodziewane zagadki. Poeta zdaje się mówić, że życie powinno być spontaniczne, a człowiek gotowy na spotkanie wielu przeciwności.KASA