Aleksander Fredro „Zemsta” - charakterystyka porównawcza Cześnika i Rejenta

„Tych dwóch ludzi – ogień i woda” - tak można dwoma słowami opisać głównych bohaterów dramatu Aleksandra Fredry pt.: „Zemsta”. Cześnik Raptusiewicz i Rejent Milczek dzielą wspólnie jeden zamek. Posiadłość była kiedyś własnością brata Cześnika. Po jego śmierci odziedziczyła ją Klara, jego jedyna córka. Raptusiewicz podjął się opieki nad dziewczyną i zamkiem, ale ze względu na złą sytuację finansową, połowę zamku odsprzedał Rejentowi Milczkowi.

Aleksander Fredro przedstawił postacie głównych bohaterów na zasadzie kontrastu. Panowie różnią się miedzy sobą w każdym aspekcie: pod względem wyglądu, charakteru i zachowania. Dla podkreślenia głównych cech osobowości obu mężczyzn autor nadał im charakterystyczne nazwiska.

Cześnik Raptusiewicz jest mężczyzną wysokim, dobrze zbudowanym, krzepkim, zawsze elegancko, po szlachecku ubranym i pochodzącym z rodziny szlacheckiej. Na tym jednak kończy się wytworność Cześnika, który wypowiada się zawsze krótko, ma pospolite słownictwo, a w co drugie zdanie wplata swoje ulubione powiedzonko: „Mocium Panie”.

Cześnik żyje nienawiścią do swojego sąsiada. Jest zdolny do wszystkiego, żeby tylko dokuczyć Rejentowi. Kiedy Milczek wynajmuje murarzy, by odbudować mur graniczny, Cześnik przepędza ich grożąc pobiciem. Wymuszając ślub na Wacławie i Klarze, ma nadzieje wyrzucić Rejenta z zamku. Nieświadomie poprzez swoje intrygi doprowadza do zawarcia zgody z sąsiadem.

Cześnik jest cholerykiem. Łatwo wyprowadzić go z równowagi. Jest porywczy i gwałtowny, w gniewie podnosi głos i wali dłońmi w stół. Często działa pod wpływem emocji, nie zastanawiając się nad konsekwencjami swojego postępowania. Jest też dumny i pyszny, ale jednocześnie w swoim zachowaniu szczery i prawdziwy - nikogo nie udaje, czego nie można powiedzieć o jego sąsiedzie. W głębi duszy Cześnik jest dobrym człowiekiem i patriotą (w młodości walczył z Moskalami oraz brał udział w konfederacji barskiej). Jest też gościnny i szanuje ludzi, których zaprasza do siebie.

Z powodu złej sytuacji finansowej, Raptusiewicz myśli o ożenku, rozpatrując małżeństwo jedynie w kategoriach materialnych. W stosunku do kobiet jest nieśmiały, dlatego do tej pory jest starym kawalerem, a o rękę Hanny Podstoliny prosi za pośrednictwem Papkina. Zdrada narzeczonej w ostateczności okazuje się dla Cześnika korzystna, bo – wbrew temu, co myśli Cześnik - nie ma ona żadnego majątku, na ślub z Raptusiewiczem zgodziła się jedynie z powodów czysto materialnych, a wychodząc za niego za mąż, przysporzyłaby mu tylko więcej długów.

Rejent Milczek z kolei jest mężczyzną niskim, szczupłym, lekko zgarbionym. Po śmierci żony został mu tylko syn Wacław, nad którym nadal sprawuje opiekę. Jednak bardziej niż na szczęściu Wacława, zależy mu na majątku. Dlatego podpisuje intercyzę z Podstoliną, chcąc wydać syna za starą - choć wciąż piękną - piękną wdowę.

Milczek jest człowiekiem wykształconym, dobrze usytuowanym. Jego wysoka pozycja urzędnicza pozwoliła mu wykupić połowę zamku należącego do Klary. Rejent jest człowiekiem inteligentnym, oczytanym, doskonale znającym tematykę prawną, ma też dobre maniery, bogaty zasób słownictwa. Z każdą nowo spotkaną osobą rozmawia w sposób łagodny i budzący sympatię, traktując ją jako potencjalnego klienta.

Rejent swoim zachowaniem sprawia wrażenie osoby flegmatycznej, bezkonfliktowej i cichej. W rzeczywistości jest podstępny, fałszywy, egoistyczny i chciwy, kłamie i jest hipokrytą. „Czy inaczej: Rejent Milczek; Słodki, cichy, z kornym licem, ale z diabłem, z diabłem w duszy” - tak opisuje go Raptusiewicz. Cześnik, mimo iż wybuchowy i kłótliwy, w przeciwieństwie do Rejenta, nie jest dwulicowy. To Milczek zgrywa pobożnego i sympatycznego człowieka, by osiągnąć swoje cele. Do każdego zwraca się „serdeńko”, chcąc zyskać sobie sympatię, ale w istocie nie szanuje i nie lubi większości ludzi, których zna. Rejent nie ma wyrzutów sumienia, zachowując się cały czas fałszywie. „Nie ma złego bez dobrego” - tak tłumaczy swoje postępowanie.

Cechą wspólną Cześnika i Rejenta jest ich nienawiść. Poza wzajemną niechęcią łączy tę parę diametralnie różnych pod innymi względami bohaterów także fakt, iż są samolubni, egoistyczni i każde ich zachowanie ma podtekst finansowy. Wydaje się jednak, iż większą sympatię czytelników zyskuje Cześnik, który - mimo swoich wad - jest prawdziwy i szczery.