Albert Camus „Dżuma” - heroiczne tworzenie siebie w świecie grozy i absurdu. Wypracowanie

Camus jest jednym z czołowych twórców egzystencjalizmu ateistycznego, poglądu według którego człowiek sam kształtuje siebie i swoje losy. Egzystencja kształtuje esencję, a nie odwrotnie. Człowiek jest taki, jakim się staje poprzez swoje działanie. Każda postać z założenia już jest dynamiczna. Trudno ją jednoznacznie określić, ponieważ cały czas się zmienia. Odrzucając istnienie Boga, Camus cały ciężar odpowiedzialności moralnej przenosi na człowieka. Życie doczesne jest wszystkim, a godna postawa to przejaw człowieczeństwa, który jednak nie będzie nagrodzony wiecznym szczęściem.

Wśród bohaterów „Dżumy” taką postawę przyjmują przede wszystkim doktor Rieux oraz Tarrou. Obaj są ateistami, ich postępowanie nie wynika z moralności chrześcijańskiej. Życie, które, jak wierzą, kończy się ostatecznie w chwili śmierci, jest tym, co człowiek posiada najcenniejszego. Dlatego obaj walczą o ocalenie ofiar dżumy. Doktor Rieux odnalazł w swoim zawodzie prawdziwe powołanie, choć kiedy go wybierał, nie spodziewał się, że leczenie będzie dla niego czymś więcej niż zawodem: „(...) Kiedy wybrałem ten zawód, był to wybór w pewien sposób abstrakcyjny; bo chciałem być lekarzem, bo jest to zawód jak każdy inny, jeden z tych, który wybierają młodzi ludzie (...) A potem zobaczyłem jak się umiera. Czy pan wie, że są ludzie, którzy nie zgadzają się na śmierć? Czy słyszał pan kiedyś kobietę krzyczącą <<Nigdy!>> w chwili śmierci? Ja słyszałem i zrozumiałem wtedy, że nie będę się mógł do tego przyzwyczaić. Byłem wówczas młody i zdawało mi się, że moja niechęć godzi w porządek świata. Potem stawałem się bardziej skromny. Po prostu nie jestem wciąż przyzwyczajony do widoku śmierci”. Postawa buntu to droga do wolności, sposób na wyrażenie siebie, odnalezienie swojej prawdziwej tożsamości. Rieux buntuje się przeciwko złu. Jego działania w czasie epidemii są w większości skazane na niepowodzenie, a jednak je podejmuje. Walka z chorobą, nawet w tak beznadziejnej sytuacji, określa go jako człowieka. Doktor jest ateistą, nie wierzy w żaden wyższy porządek rzeczy: „(...) gdyby wierzył we wszechmogącego Boga, przestałby leczyć ludzi, zostawiając Bogu tę troskę. Ale ponieważ nikt na świecie, nawet Paneloux, choć sądzi, że w Boga wierzy, nie wierzy w niego w taki sposób, ponieważ nikt nie poddaje się całkowicie, on, Rieux, myśli, że tu przynajmniej jest na drodze prawdy, skoro walczy przeciw światu takiemu, jaki jest”.

Ojciec Paneloux reprezentuje odmienny światopogląd. Przede wszystkim wierzy, że wszelkie zdarzenia dzieją się za sprawą Boskiej woli. Także dżuma jest dla niego przejawem wyższej sprawiedliwości. Głosi, że to kara za grzechy zesłana przez Boga. Jednak przebieg epidemii, jej ogrom i niewinne ofiary, jakie zbiera, każą mu zmienić przekonania. Nie może się pogodzić z tym, że tyle zła jest wynikiem boskiego planu. Nawet jeśli zmienia się jego ocena sytuacji, jezuita nie traci wiary. Namawia ludzi do przeciwdziałania rozprzestrzenianiu się choroby, ale sam umiera, nie zgadzając się na przybycie lekarza, swój los powierzając Bogu.

Przykładem człowieka, który z heroizmem tworzy siebie, jest Tarrou. Już w wieku 17 lat podejmuje decyzję o opuszczeniu rodzinnego domu i poświęceniu się walce z przemocą. Jako nastolatek przekonał się, że jego ojciec, który był prokuratorem, przyczynił się do skazania wielu osób na śmierć. Dla niego śmierć jest największym złem, czynem, którego nikt nie ma prawa się dopuścić. Walka z karą śmierci staje się jego misją, podobnie jak ratowanie życia. Dlatego kiedy wybucha epidemia, nie ma wątpliwości jak należy postępować. Robi wszystko, by zmniejszyć jej żniwo, angażuje się w tworzenie oddziałów sanitarnych. Wie, że naraża swoje zdrowie, ale gdyby postąpił inaczej, musiałby się wyrzec swoich przekonań.

Dynamizm postaci widoczny jest przede wszystkim na przykładzie Ramberta – dziennikarza, który dokonuje przewartościowania swojego światopoglądu. W pierwszym odruchu pragnie on opuścić zarażone miasto i wrócić do Paryża, gdzie czeka na niego ukochana. Kieruje się wyłącznie własnymi pragnieniami. Jednak spotkanie z ludźmi takimi jak Rieux czy Tarrou, każe mu spojrzeć na swoją sytuację inaczej. Przyznaje wówczas, że: „(...) Może być wstyd, że człowiek jest sam tylko szczęśliwy”.