Adam Mickiewicz „Pan Tadeusz” - charakterystyka porównawcza Hrabiego i Sędziego

Hrabia i Sędzia to dwaj bohaterowie, którzy pojawiają się w „Panu Tadeuszu” Adama Mickiewicza. Obydwoje należą do stanu szlacheckiego, jednak pierwszy z nich reprezentuje ludzi zamożnych, drugi natomiast jest już nieco zubożały. Postaci te stoją po przeciwnych stronach barykady - Sędzia jest młodszym bratem Jacka Soplicy, Hrabia należy do rodu Horeszków. Przyjrzymy się tym bohaterom i porównajmy ich osobowości.

Zacznijmy od stosunku do tradycji, jaki przejawiają obydwaj mężczyźni. Jest to kwestia bardzo ważna, gdyż w „Panu Tadeuszu” został przedstawiony model życia zgodny z odwiecznym rytmem i zamiłowaniem do ziemi ojczystej. Hrabia wychowywał się za granicą, dlatego obce są mu zwyczaje panujące na Litwie. Bardzo dziwi się grzybobraniu, co narrator kwituje z pewną dozą humoru. Bardziej interesują go kwestie światowe, wydaje się być kosmopolitą. Natomiast Sędzia to model idealnego gospodarza. Potrafi doskonale zarządzać majątkiem, a przy tym bardzo dba o to, by stare tradycje były przestrzegane. „A każdy mimowolnie porządku pilnował./ Bo Sędzia w domu dawne obyczaje chował…” - te słowa są potwierdzeniem stosunku, jaki przejawiał względem tradycji. Wynikał on z poglądów bohatera, w myśl których: „Tym ładem […] domy i narody słyną, / Z jego upadkiem domy i narody giną…” co świadczy o tym, jak ważną funkcję przypisywał kultywowaniu dawnych zwyczajów.

Hrabia poza swoją fascynacją wszystkim co nowe i nieznane, jawi się jeszcze jako człowiek bujający w chmurach, nieco oderwany od rzeczywistości. Ma on niesamowitą wyobraźnię, przez co doszukuje się niezwykłego wymiaru nawet w zupełnie normalnych zjawiskach. Warto przytoczyć tutaj historię zamku. Sędzia bardzo chciał go zdobyć, ponieważ przedstawiał dla niego wielką wartość, związaną z tradycją ziemi, na której się wychował. Dla Hrabiego sprawa ta miała wymiar zachcianki, a zamek byłby wspaniałym miejscem, gdzie bohater mógłby snuć swoje rozważania.

Sędzia to człowiek kierujący się w życiu wysokimi wartościami. Po śmierci ukochanej nie ożenił się z inną kobietą. Dowodzi to nie tylko wielkiej miłości, jaką darzył tę kobietę, ale także wierności. Nie jest mu obca także odwaga, przecież to on decyduje się na objęcie dowództwa nad powstaniem. W zatargu przeciwko Horeszkom reaguje bardzo impulsywnie, jednak ma świadomość, że największym wrogiem Polski jest Rosja.

Hrabia początkowo jawi się jako postać nieporadna, zapatrzona w sentymentalizm, nieco zniewolona przez swoją wyobraźnię. Nie budzi respektu, najwyżej pobłażanie. Jednak w dalszej części utworu przechodzi pewną metamorfozę. Postanawia wstąpić do wojska, chociaż mógłby się wykupić, jest bowiem właścicielem sporego majątku. Do Soplicowa powraca jako pułkownik i dowodzi swojej odwagi w walce. Kiedy zobaczyła to Telimena, chciała porzucić Rejenta, by związać się z Hrabią, ten jednak uniósł się dumą i odrzucił zaloty kobiety.

Sędzia i Hrabia to postaci bardzo różniące się od siebie. Pierwszy z nich jest człowiekiem związanym z ziemią, na której się wychowywał. W obrazie drugiego widoczne jest to, że podczas dorastania był pod silnym oddziaływaniem wzorców zachodnich. Mimo to udało mu się nawiązać do chlubnej tradycji swojego rodu. W pewnym stopniu udało mu się dorównać Sędziemu, jednak nie jest postacią tak wyrazistą i zdecydowaną.