List miłosny w literaturze - charakterystyka gatunku na wybranych przykładach

List miłosny pojawia się w literaturze wielokrotnie, jako wyraz odczuć i przeżyć postaci. Może on być wyznaniem miłosnym, tak jak ma to miejsce w przypadku listów Abelarda i Heloizy. Listy te są opisem przeżyć wewnętrznych kochanków, ale też swoistą rozprawą na temat miłości. Wyrażają ból rozstania i wynikającą z niego tęsknotę. Jednocześnie są zapewnieniem o trwałości uczucia i wyrazem troski o tę drugą osobę.

Listy miłosne mogą być też zapisem dojrzewania uczucia, począwszy od flirtu, skończywszy na głębokiej i prawdziwej miłości. Przykładem może być korespondencja pomiędzy Janem Sobieskim i Marysieńką. Powstanie tych listów także wiąże się z okresami rozstania pary, lecz w przeciwieństwie do Heloizy i Abelarda, każda rozłąka Jana i Marysieńki była pełna nadziei na ponowne spotkanie, mimo iż początkowo kochankowie również zmagali się z przeciwnościami. W większości listy te są – zgodnie z barokową konwencją romansu pasterskiego – szczegółową analizą własnych uczuć. Mają one jednak również wartość historyczną, gdyż zawierają zapis wydarzeń rozgrywających się w tamtym czasie oraz obyczajowości ówczesnego życia. W listach tych znajdziemy też niespotykane pseudonimy, bądź też szyfry, którymi kochankowie posługiwali się w celu nadania swym listom większej intymności oraz by ustrzec swoje wyznania przed niepowołanymi oczyma.

Nie każdy list miłosny posiada kontekst namiętności czy zakochania. „List do matki” autorstwa Juliusza Słowackiego również można nazwać listem miłosnym, choć jego wydźwięk jest zupełnie inny. Jest on jest utrzymany w tonie prośby o przebaczenie. Podmiot liryczny „Listu…” wyraża ubolewanie nad daremnym oczekiwaniem matki na powrót syna, a także wyjaśnia motywy, które każą mu pozostać na emigracji.

Podsumowując, list miłosny to bezpośredni zwrot do adresata, który jest jednocześnie przedmiotem uczuć nadawcy. List miłosny ma charakter prywatny (jest przeznaczony dla jednego odbiorcy); to opis przeżyć autora, wyrażony w formie wyznania, ale też często wyraz refleksji nad naturą samej miłości.