Molier „Świętoszek” - charakterystyka Orgona

Orgon jest jedną z najbarwniejszych postaci komedii Moliera. Obok Tartuffe’a jest głównym bohaterem komedii Moliera. Jej głównym tematem jest łatwowierność i przewrotność ludzka oraz to jak łatwo ludzie ulegają manipulacjom.

Orgon przechodzi swoistą ewolucję od całkowitego zaślepienia wątpliwymi zaletami tytułowego bohatera, przez okres niedowierzania, zwątpienia, po agresję w stosunku do mężczyzny, w którym pokładał tyle nadziei, który stać się miał jego zięciem i przejąć cały majątek.

Jest zafascynowany Tartuffe'em, który wydaje mu się wzorem człowieka prawego i pobożnego. Jest tak zaślepiony jego osobą, że przestaje myśleć racjonalnie. Żadne inne sprawy się dla niego nie liczą. Nawet wiadomość, że jego żona w bardzo złym stanie leżała cały dzień w łóżku nie jest w stanie go wzruszyć.

Irracjonalność zachowania Orgona sięga szczytu, kiedy okazuje się, iż jest w stanie poświęcić nawet zgodę panującą w rodzinie, by tylko niczym nie urazić Tartuffe'a.

Mężczyzna nie dostrzega obłudy sublokatora. Wierzy, że leżenie krzyżem, skromność, jałmużna i modlitwa są prawdziwymi zachowaniami Tartuffe’a. Postrzegamy więc pana domu nie jako człowieka złego, popierającego dwulicowość i dewocję, ale jako mężczyznę niesłychanie naiwnego i podatnego na manipulację, a jednocześnie upartego. Mimo wielokrotnych napomnień ze strony Kleanta czy Damisa, Orgon nie pozwala się przekonać co do prawdziwej natury świętoszka.

Nie zauważa też, że zbytnie przywiązanie do nowego domownika ma destrukcyjny wpływ na niego samego. Przez Tartuffe’a pan domu staje się agresywny, niesprawiedliwy, próbuje spoliczkować służącą Dorynę, wygania nawet z domu własnego syna i wydziedzicza go przekazując majątek uzurpatorowi. Nie dostrzega, że kajanie się Tartuffe'a jest wyłącznie na pokaz i że kłamca tak naprawdę chciał uwieść jego żonę.

Jest przekonany, że wszyscy domownicy są przeciwni obecności Tartuffe’a w domu, gdyż zazdroszczą mu jego cnoty i moralności oraz tego, że obnaża przywary innych.

Na szczęście to plan domowników obnaża prawdziwe zamiary świętoszka. Uknuta zasadzka, w której pani domu – Elmira jest przynętą, ukazuje prawdziwe intencje mężczyzny. Dopiero kiedy Orgon na własne oczy widzi niegodziwość sublokatora, jest w stanie uwierzyć w jego dwulicowość. Jednak i to przychodzi mu z pewnym trudem. Ukryty pod stołem, wysłuchuje Tartuffe’a zalecającego się do jego żony, jednak nie są to dla niego wystarczające dowody. Dopiero, kiedy świętoszek wspomina o tym, jak łatwo jest manipulować Orgonem, ten dostrzega prawdziwe zamiary niegodziwca.

Łatwowierny Orgon przekazał świętoszkowi prawo posiadania domu, majątek oraz dowód, przez który mógłby być oskarżony o zdradę państwa. Po wyrzuceniu Tartuffe’a z domu, oszust nie waha się użyć owego dowodu i wyeksmitować samego właściciela.

Wtedy Orgon, rozżalony na cały świat, uznaje, że nie ma na nim już sprawiedliwych ludzi. Popada ze skrajności w skrajność nie potrafiąc trzeźwo ocenić sytuacji..

Na szczęście całe zamieszanie kończy się pozytywnie, gdyż książę w uznaniu niedawnych zasług Orgona nie zwraca uwagi na dokument, który mógłby go skompromitować w oczach władz. Każe także aresztować Tartuffe’a, który okazuje się poszukiwanym przestępcą.

Historia Orgona uczy nas, aby nie ufać pozorom i mieć się na baczności w obliczu przesadnego afiszowania zaletami. Pan domu przedstawia typowy przykład zaślepienia powierzchownością, trzeba natomiast pamiętać, że nie wszystko złoto, co się świeci.