Motyw kobiety nieszczęśliwej w literaturze - opracowanie

Postać kobiety nieszczęśliwej doczekała się w literaturze szerokiego omówienia z uwzględnieniem rozmaitych wymiarów braku pogodzenia z życiem i wielu odmiennych powodów, wobec których bohaterka nie potrafi odnaleźć swojego szczęścia. W literaturze nowożytnej, XIX i XX-wiecznej, pojawia się obraz tzw. „famme fatale” – kobiety, która podejmuje wybory życiowe unieszczęśliwiające zarówno ją samą, jak i wszystkich, którzy się do niej zbliżą. Jej losem kieruje pewnego rodzaju fatalizm, który posłużył za kanwę kreacji portretów kobiet nieszczęśliwych w literaturze starożytnej.

Przykładem takiej postaci jest Antygona z tragedii Sofoklesa. Jako córka Edypa zrodzona z jego kazirodczego związku z własną matką, Jokastą, podlegała rodzinnej klątwie, która wzbraniała jej dostępu do spokojnego, szczęśliwego życia. W młodości towarzyszyła ojcu w jego żebraczych wędrówkach, zaś po powrocie do rodzinnych Teb została zmuszona do obserwowania walki, jaka rozgorzała pomiędzy jej braćmi – Polinejkesem i Etoklesem. Zdając sobie sprawę z czekającej ją kary, podjęła decyzję o godnym pochówku jednego z braci, którego nowy król Teb rozkazał pozostawić na pastwę sępów za to, iż zbuntował się przeciwko jego władzy. Antygona była zmuszona do podejmowania tragicznych wyborów, z których żaden nie mógł być dobrym. Chowając Polinejkesa wybierała bowiem pomiędzy spełnieniem nakazów religii a posłuszeństwem królowi, który był wysłannikiem bogów na ziemi; musiała dokonać wyboru także pomiędzy miłością siostrzaną a miłością do narzeczonego, wiedząc, że spełnienie obowiązków związanych z tą pierwszą rozdzieli ją z ukochanym.

W literaturze nowożytnej symbolem kobiety nieszczęśliwej stała się tytułowa bohaterka powieści Gustava Flauberta pt.: „Pani Bovary”. Powodem jej niedoli były rozczarowania związane z konfrontacją młodzieńczych marzeń o romantycznej miłości z realiami codziennego życia, w którym więcej było trosk o przyziemne sprawy, niż wystawnych bali, przygód i emocjonalnych uniesień. Jej skomplikowaną sytuację emocjonalną pogarszało również poczucie zawodu, jakie sprawiła swoim bliskim – kochającemu ją do szaleństwa mężowi Karolowi i nowonarodzonej córeczce – wobec których nie potrafiła wykrzesać z siebie wystarczającej dozy empatii i troski.

Kobietą nieszczęśliwą była również Emilia Korczyńska z powieści Elizy Orzeszkowej „Nad Niemnem”, wzorowana w dużej mierze na postaci Emmy Bovary. Również dla niej małżeństwo z wiejskim gospodarzem staje się po latach przyczyną licznych rozczarowań, Benedykt nie potrafi bowiem zapewnić jej życia o standardzie przypominającym to, o jakim czyta w stanowiących jej jedyne życiowe zajęcie romansach. Emilia kocha jednak swoje dzieci i troszczy się o nie, odnajdując w obserwowaniu ich dorastania powód do dumy i sens swojego życia.

Życie rodzinne staje się natomiast powodem nieszczęścia głównej bohaterki powieści Marii Kuncewiczowej pt.: „Cudzoziemka” – Róży Żabczyńskiej. Także i ona doznała wielu rozczarowań, które wiązały się z porażką w drodze do artystycznej kariery i zdradą ukochanego z młodości. Jej małżeństwo z innym mężczyzną i urodzone dzięki niemu dzieci stanowią dla Róży jedynie pewnego rodzaju obciążenie, sens jej egzystencji nadaje bowiem jedynie nadzieja, że niewierny kochanek kiedyś powróci. Zaślepiona swoją wizją nie dostrzega, że prawdziwe szczęście przemykało tuż obok niej każdego dnia, rozpływało się w uśmiechach jej dzieci, których nie dostrzegała, pierzchało w ich sukcesach, o których niewiele chciała wiedzieć. Zrozumienie tego błędu przychodzi dopiero u kresu jej życia, kiedy już wie, że zostało jej bardzo niewiele czasu na uzyskanie wybaczenia ze strony jej najbliższych.

Bardzo wyrazistym i ciekawym przykładem kobiety nieszczęśliwej w literaturze jest także postać Nastazji Filipowny Baraszkowej – bohaterki powieści Fiodora Dostojewskiego pt.: „Idiota”. W młodości została oddana na wychowanie ubogim krewnym, u których znalazł ją bogaty arystokrata, Tocki, czyniąc rozkwitającą jak piękny kwiat młodą dziewczynę swoją utrzymanką. W dorosłym życiu Nastazja będzie bezskutecznie poszukiwała prawdziwej miłości i spokoju, jaki od najmłodszych lat nie był jej dany. Boli ją jej pozycja społeczna, która z racji roli utrzymanki, jaką narzucił jej Tocki, nigdy nie pozwoli jej na życie w poszanowaniu ze strony innych ludzi. Spotkanie z księciem Myszkinem daje jej nadzieję na znalezienie prawdziwej miłości w ramionach mężczyzny stanowiącego uosobienie dobra i łagodności, ostatecznie zdaje sobie jednak sprawę, że swoim złym charakterem mogłaby zabić jedyną świętość, jaka pojawiła się w jej życiu. Nastazja nie potrafi znaleźć dla siebie miejsca, ponieważ rzeczywiście nigdzie nie pasuje – dla jednych jest zbyt zepsuta, dla innych zbyt czysta. W finale powieści podejmuje desperacki krok, uciekając z równie jak ona nieszczęśliwym Rogożynem, co doprowadzi do tragicznego, ale w pewien fatalny sposób naznaczonego jej końca.