Adam Mickiewicz jako „mistrz malowania słowami”. Rozprawka

Adam Mickiewicz przeszedł na swej twórczej drodze kilka rozmaitych etapów, wyznaczanych nowymi doświadczeniami i koncepcjami dyktowanymi przez bieżące wydarzenia polityczne. Niezależnie od okresu w jakim powstała, jego poezja posiadała jednak zawsze ogromny walor plastyczny, skupiając się na skrupulatnym, odwołującym się do doznań zmysłowych opisie świata przedstawionego.

Już w „Odzie do młodości” – utworze uważanym za otwarcie epoki romantyzmu – pojawia się bardzo dynamiczna wizja nowego świata, świata należącego do młodych i ich potencjału kreacyjnego, która „atakuje” czytelnika niezwykle malowniczymi scenami i emocjami, wyraźnie narastającymi i opadającymi, by po chwili znów wznieść się aż do poziomu artystycznej egzaltacji. Podmiot liryczny tego wiersza unosi się nad światem i z tej perspektywy wygłasza koncepcje budujące nową rzeczywistość, pełną życia, radości i działania.

Wczesna poezja Mickiewicza pozwoliła również poznać tego poetę jako mistrza w kreacji specyficznego nastroju – pełnego mistycyzmu, tajemniczości i zafascynowania zjawiskami nieprzynależącymi do świata doczesnego. Taka właśnie atmosfera towarzyszy tomowi „Ballad i romansów”, które autor opatrzył wierszem „Pierwiosnek”, malującym przed odbiorcami wizję nowego świata, zapowiadanego tak, jak delikatny kwiatek obwieszcza szaleństwo wiosny. Zawarte w tym zbiorze ballady, m.in. „Świteź” czy „Lilije”, objawiły również wielki talent Mickiewicza do opisów przyrody wykorzystywanych w sposób specyficzny – elementy natury współtworzą mistycyzm świata przedstawionego, ożywając i współdziałając razem z bohaterami, wprowadzając czynnik kolorystyczny, zapachowy i dotykowy, który porusza wyobraźnię czytelnika i umożliwia mu poczucie się jednym z uczestników opisywanych wydarzeń.

Największy walor estetyczny posiadają jednak dwa tomy „Sonetów” – utworów zainspirowanych podróżami Mickiewicza po Krymie i wizycie w Odessie. Poeta stworzył tutaj zbiór poetyckich fotografii najpiękniejszych miejsc orientalnych regionów dawnego Imperium Rosyjskiego, opatrując je komentarzem na temat refleksji, jakie te widoki budzą we wrażliwym, niezwykle czułym na piękno artyście. Na szczególną uwagę zasługują utwory „Widok gór ze stepów Kozłowa”, „Ajudah”, czy „Droga nad przepaścią w Czufut-Kale”, po dziś dzień stanowiące wzór poetyckiego obrazowania, jakie oddziałuje na wszystkie zmysły czytelnika przenosząc go do opisywanych miejsc, wymuszając niejako samoistne pojawienie się w jego świadomości tej samej refleksji, którą podmiot liryczny snuje pod wpływem zapierającego dech w piersiach widoku.

Wzorem poetyckiej malowniczości może byc również utwór „Reduta Ordona” ustylizowany na wspomnienia jednego z uczestników walk w obronie Warszawy przed wojskami carskimi. Wiersz stanowi mistrzowsko odmalowaną scenę batalistyczną, pełną huku armat, zapachu prochu, skonstruowaną przy udziale żywych emocji charakterystycznych dla bitewnego zamieszania.

Za kwintesencję malowniczości możemy uznać wizję „kraju lat dziecinnych”, jaką Mickiewicz stworzył w „Panu Tadeuszu”. Sielankowe obrazy polskiej wsi z jej zwyczajami, tradycjami i trybem życia przenosi czytelnika w rzeczywistość polskiego ziemiaństwa z początku XIX wieku, tchnącą swojskością i atmosferą harmonii z otaczającą naturą. Dzięki plastyce i malowniczości zawartych tutaj opisów poemat stanowi pewnego rodzaju „widokówkę” utraconego świata, która nie traci na swej aktualności i żywotności nawet dla współczesnego, oderwanego od tamtych realiów czytelnika.