Zofia Kossak-Szczucka „Pożoga” - Bolszewizm w „Pożodze” Kossak-Szczuckiej. Opracowanie

„Pożoga” Zofii Kossak-Szczuckiej to powieść, której akcja toczy się na Wołyniu w latach 1917-1919. Był to czas, kiedy na tych terenach zaczynała szaleć rewolucja. Narratorka opisuje zwykłe życie toczące się w cieniu tych krwawych wydarzeń.

Nocą z 7. na 8. listopada doszło w Rosji do przejęcie władzy przez bolszewików (według kalendarza juliańskiego był to 24. i 25. października, stąd też nazwa „rewolucja październikowa”). Była to grupa kierująca się ideologią przewrotową przystosowująca założenia marksizmu do sytuacji politycznej, panującej u naszego wschodniego sąsiada. Obiecywali oni chłopom przekazanie ziemi, a reszcie obywateli zawarcie pokoju i wycofanie się Rosji z wojny. Szybko okazało się, że ich zapędy sięgają znacznie dalej, w kierunku objęcia totalnej władzy, co przejawiało się m.in. przemożnym prześladowaniami ludzi o odmiennych poglądach. Ich żądza władzy nie została zaspokojona przejęciem rządów w swoim państwie, kierowała się na zachód, w stronę Polski.

W „Pożodze” zostaje ukazana podatność prostych ludzi na bolszewickie hasła rewolucyjne. Chłopi, pragnący posiadać ziemię, nie poddają tych sloganów pod refleksję. W rewolucji widzą swoją jedyną szansę na poprawę ciężkiego losu, który w myśl agitacji zwolenników Lenina jest owocem gospodarki polskich panów. To właśnie bolszewizm staje się przyczyną konfliktów, które będą trawić tę ziemię.

Narratorka przedstawia nam także wpływy tej ideologii na kształt świata. Dostrzega ułomność nowego porządku przejawiającą się w wyssaniu z człowieka wszelkich cech indywidualnych, twórczych, niepowtarzalnych. System wartości w obliczu tych przemian zostaje zdegenerowany. Obrazem tego są ludzie kierujący się przede wszystkim pragnieniem osiągnięcia zysku materialnego, otępieni intelektualnie i moralnie – np. Łapczuk, pełen okrucieństwa dowódca armii bolszewickiej. Kontrastującą z nim postacią jest Czuruk będący ważnym działaczem sowieckim. Mimo pełnionej funkcji pragnie ocalić przed zagładą Antoniny, czym ryzykuje nie tylko karierę, ale i życie. Większość zmian zachodzących w ludziach pod wpływem rewolucji, to jednak procesy negatywne. Zaczynają oni kierować się najprymitywniejszymi, wręcz zwierzęcymi, instynktami, dążąc do celu nawet po trupach.

Autorka przedstawia bolszewizm jako ideologię wyzutą z wszelkich zasad moralnych. Jest to idea „usprawiedliwiająca” mordy i rabunki, którą kierują się ludzie żądni posiadania i władzy. Doprowadza ona do rozkładu znanego dotychczas świata i przewartościowania go, nasycenia pustymi sloganami. Człowiek w obliczu tego rwącego nurtu doświadcza regresu, kieruje się niemal zwierzęcymi instynktami chcąc przetrwać i zapewnić sobie godne życie. Symbolem tej ideologii jest przedstawiona w utworze scena, w której piękny paw zostaje zagryziony przez świnie. Wymowa tego obrazu jest prosta – ptak reprezentuje ziemiaństwo, świnie to rewolucjoniści-bolszewicy.