Św. Jan Ewangelista (Apostoł) - życiorys, patronat

Święty Jan Ewangelista był apostołem, prorokiem, teologiem i mistykiem. Jego rodzicami byli Zebedeusz i Salome, a młodszym bratem Jakub Starszy.

Jan zajmował się rybołówstwem. Był uczniem Jana Chrzciciela. Za Jezusem jako swoim Mistrzem poszedł razem z Andrzejem. Jan był ukochanym uczniem Jezusa. W Ewangelii jego obecność odnotowana jest w czasie Przemienienia na Górze Tabor, przy wskrzeszeniu córki Jaira i podczas aresztowania Jezusa w Ogrodzie Oliwnym.

W czasie Ostatniej Wieczerzy spoczął na piersi Chrystusa. Jezus wiszący już na krzyżu powierzył Janowi w opiekę swą Matkę, a Maryi Jana jako przybranego syna. Gdy Chrystus zmartwychwstał, przybył razem ze Świętym Piotrem do grobu, gdzie na własne oczy ujrzał cud i uwierzył.

Razem z Piotrem Ewangelistą był podczas cudownego uzdrowienia paralityka w Złotej Bramie. Przez wiele lat przebywał w Jerozolimie, później prawdopodobnie w Samarii, a następnie w Efezie. Tam miał opiekować się Matką Jezusa aż do czasu jej śmierci. W Efezie również napisał Ewangelię oraz trzy listy apostolskie.

Cesarz Domicjan zesłał go na wyspę Patmos, gdzie stworzył Apokalipsę. Za panowania Nerwy powrócił do Efezu, gdzie jako jeden z apostołów zmarł około roku 100 z przyczyn naturalnych. Świętemu Janowi poświęcona jest katedra papieży, czyli bazylika Zbawiciela na Lateranie, tzw. matka wszystkich kościołów.

Jan Ewangelista jest patronem Albanii i Azji Mniejszej oraz aptekarzy, dziewic, zawodów związanych z pisaniem i przepisywaniem – introligatorów, kreślarzy, kopistów, litografów, pisarzy, papierników, a także owczarzy skrybów, płatnerzy, ślusarzy, teologów, wdów, uprawiających winorośl. Dniem poświęconym Świętemu jest 27 grudnia.

W ikonografii Jan przedstawiany jest jako stary Apostoł, niekiedy jako młodzieniec ubrany w tunikę i płaszcz, rzadziej jako rybak. Najczęstszymi scenami z jego udziałem są ilustracje tekstów Pisma Świętego – jest on jedną z centralnych postaci Ostatniej Wieczerzy, stoi pod krzyżem obok Maryi, w czasie Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny czy na Patmos. Znane są jego wizje apokaliptyczne. Czasem ukazywany jest w scenie męczeństwa, gdy zanurzany jest w kotle z wrzącą oliwą. Atrybutami Jana są diakon Prochor, któremu dyktuje tekst, kielich z Hostią, gołębica, kielich z wężem, księga, kocioł z oliwą, orzeł w locie, na księdze albo u jego stóp, zwój, siedem plag apokaliptycznych.