Droga legislacyjna – droga legislacyjna ustawy – charakterystyka, omówienie

Legislacja to podstawowa metoda tworzenia prawa w tzw. kontynentalnej kulturze prawa. Pod sformułowaniem droga legislacyjna rozumiemy przebieg procesu (procedurę) tworzenia ustawy. By można było rozpocząć drogę legislacyjną konieczna jest inicjatywa ustawodawcza, którą w przypadku państwa polskiego posiada: Senat, prezydent RP, Rada Ministrów, grupa 15 posłów oraz grupa 100 tys. obywateli. Projekt ustawy musi zostać doręczony Marszałkowi Sejmu (na piśmie). Marszałek ma kilka możliwości ustosunkowania się do owego wniosku. Po pierwsze może nie przyjąć wniosku, gdy ten nie spełnia wymogów formalnych. Po drugie ma prawo skierować projekt do Komisji Europejskiej, aby ta rozstrzygnęła czy jest on zgodny z prawem unijnym (ale za wyjątkiem wniosków Rady Ministrów). 

Ma również prawo skierować projekt do Komisji Ustawodawczej, by ta stwierdziła czy jest on zgodny z prawem. Wreszcie może przyjąć wniosek i przekazać go do rozpatrzenia Sejmowi. W polskim systemie legislacyjnym funkcjonują trzy czytania projektu ustawy. Pierwsze czytanie odbywa się na posiedzeniu odpowiedniej komisji, nie zaś na posiedzeniu Sejmu. Autor pomysłu prezentuje go przed komisją i uzasadnia, a komisja dokładnie projekt analizuje. 

Drugie czytanie odbywa się już podczas posiedzenia Sejmu. Tutaj posłowie zapoznają się wyłącznie ze sprawozdaniem Komisji na temat projektu. Odbywa się również debata poselska i ewentualne zgłaszanie poprawek. Istotne jest, iż do drugiego czytania wnioskodawca ma prawo wycofać swój projekt. Posłowie po drugim czytaniu mogą zgłosić wprowadzenie poprawek do projektu i wówczas jest on ponownie kierowany do Komisji, która tworzy dodatkowe sprawozdanie. W przypadku, gdy takich poprawek nie ma, projekt trafia bezpośrednio na trzecie czytanie do Sejmu. W tym momencie dochodzi do uchwalenia projektu bądź jego całkowitego odrzucenia. Po uchwaleniu projektu trafia on do Senatu, który podobnie jak Sejm może zgłosić poprawki, ewentualnie złożyć wniosek o odrzucenie ustawy albo bez zastrzeżeń przekazać go Marszałkowi Sejmu (który kieruje ustawę do prezydenta). Jeśli Senat zadecyduje o zgłoszeniu poprawek, wówczas projekt jest ponownie rozpatrywany przez komisje sejmowe, a następnie przegłosowywany na posiedzeniu Sejmu. 

Gdy głosowanie wypadnie pomyślnie, projekt ustawy trafia do prezydenta. Głowa państwa na kilka sposobób może się do niego ustosunkować. Droga legislacyjna zostaje zakończona jeśli prezydent bez zastrzeżeń podpisuje ustawę i zarządza jej ogłoszenie. Natomiast może się zdarzyć, iż ustawa zostanie przez niego skierowana do Trybynału Konstytucyjnego w celu ustalenia zgodności z Konstytucją bądź oddana do ponownego rozpatrzenia przez Sejm. Decyzja Trybunału Konstytucyjnego jest wiążąca, zatem jeśli nie stwierdzi on zgodności, ustawa upada. 

Podobnie jest na wtórnym głosowaniu na posiedzeniu Sejmu. Jeśli po ponownym skierowaniu ustawy pod głosowanie, nie zostanie ona przyjęta przez większość posłów, także upada. Zaś w momencie stwierdzenia zgodności z Konstytucją albo ponownego uchwalenia ustawy przez Sejm, prezydent musi podpisać ustawę i przekazać ją do ogłoszenia w Dzienniku Ustaw RP. Ustawa zaczyna obowiązywać 14 dni po jej opublikowaniu.