Stosunek prawny - definicja, opis, przykłady. Stosunek prawny i jego elementy

Człowiek, żyjąc w społeczeństwie, wchodzi z ludźmi w różnego rodzaju relacje, wystąpiła więc potrzeba regulacji prawnych pewnych specyficznych społecznych zachowań. Regulacje te mają na celu maksymalizację ochrony praw każdej jednostki przed naruszeniem ich ze strony innych ludzi.

Stosunek społeczny regulowany prawem pozytywnym (prawo narzucone przez państwo) nosi nazwę stosunku prawnego. Stosunek prawny może zajść przy co najmniej dwóch podmiotach, a moment zawiązania stosunku prawnego zachodzi w momencie spełnienia określonych faktów prawnych (czynności wywołujących skutki prawne).

W każdym stosunku prawnym można wyróżnić trzy główne elementy. Po pierwsze, ważnym elementem jest podmiot stosunku prawnego – określa on wszystkie osoby, jakie uczestniczą w danym stosunku prawnym (mają one pewne uprawnienia lub zobowiązania względem innych uczestników stosunku). Podmiotem stosunku prawnego może być zarówno osoba fizyczna, jak i prawna.

Drugi kluczowy element stosunku prawnego to treść stosunku – czyli określenie konkretnego obowiązku (np. konieczność zapłacenia odszkodowania) lub uprawnienia (np. prawo do roszczeń), jakie mają między sobą poszczególni uczestnicy stosunku prawnego.

Trzecim elementem stosunku prawnego jest przedmiot danego stosunku prawnego. Stwierdza on cel określonego stosunku prawnego, odpowiada on na pytanie, dlaczego podmioty zdecydowały się uczestniczyć w danym stosunku prawnym.

Przykładem stosunku prawnego jest stosunek powstający między osobami pozostającymi w sytuacji niebezpiecznej a osobą ratującą, która poniosła na tym szkodę majątkową (art. 438 kodeksu cywilnego). Osoba ratująca ma tym samym uprawnienie do naprawienia poniesionych strat przez osoby uratowane (w odpowiednim stosunku do poniesionych na ich rzecz kosztów), natomiast uratowani mają obowiązek naprawy strat.

Podsumowując, stosunek prawny to regulowana prawem relacja między podmiotami (podmiotami prawa i podmiotem obowiązku), dotycząca określonego przedmiotu prawnego. Relacja ta przejawia się obowiązkiem wobec podmiotu prawa i roszczeniem wobec podmiotu obowiązku.