Administracja niezespolona - definicja i charakterystyka administracji niezespolonej w Polsce

Administracja niezespolona (w przeszłości nazywana specjalną) jest terenową formą administracji rządowej, która (w przeciwieństwie do administracji zespolonej) nie podlega wojewodzie.

Organy administracji niezespolonej są podległe odpowiedniemu ministrowi lub innym organom centralnej administracji rządowej  (m.in. kierownikom państwowych instytucji). Należy jednak zaznaczyć, że w związku z tym, iż terenem ich działania jest województwo, mają one obowiązek uzgadniania licznych kwestii z wojewodą - chodzi tu głównie o uzgadnianie planów miejscowych (organy administracji niezespolonej mają prawo wydawać takie plany). Dany organ administracji niezespolonej ma również obowiązek składania wojewodzie raportów z przebiegu rocznej działalności (na żądanie wojewody raporty składa się częściej).

Biorąc pod uwagę powyższe uwarunkowania, wojewoda w stosunku do administracji niezespolonej jawi się jako organ koordynujący, doradczy, w pewnych kwestiach także kontrolny (kompetencja wojewody do żądania informacji od organów administracji i kompetencja wglądu w każdą prowadzoną sprawę). Na stosunkowo dużą rolę wojewody wpływa także fakt, że organ administracji niezespolonej jest powoływany i odwoływany na wniosek odpowiadającego terytorialnie wojewody. Należy też dodać, że powoływanie organu administracji niezespolonej następuje na drodze ustawowej – jest to związane z ogólnopaństwowym charakterem realizowanych spraw.

Istotną kompetencją wojewody, mogącą wyraźnie wpływać na relacje wojewody i organów administracji niezespolonej, jest żądanie wszczęcia postępowania w przypadku naruszenia dyscypliny przez pracownika organów administracji niezespolonej.

Organami administracji niezespolonej wymienionymi w ustawie z 23 stycznia 2009 r. są m.in.:  Dowódcy Okręgów Wojskowych, Szefowie Wojewódzkich Sztabów Wojskowych, Wojskowi Komendanci Uzupełnień, Dyrektorzy Izb Skarbowych, Naczelnicy Urzędów Skarbowych, Dyrektorzy Urzędów Kontroli Skarbowych, Dyrektorzy Okręgowych Urzędów Górniczych i Specjalistycznych Urzędów Górniczych, Dyrektorzy Regionalnych Zarządów Gospodarki, a także Wojewódzki Inspektor Transportu Drogowego.