Parlament - funkcje parlamentu - charakterystyka

Parlament to instytucja występująca w krajach rządzonych systemami demokratycznymi. Jest to najważniejszy, najwyższy organ przedstawicielski, a także instytucja odpowiedzialna za wykonywanie władzy ustawodawczej.

Monteskiusz dokonał podziału władzy w państwie na ustawodawczą, sądowniczą oraz wykonawczą. Z podziału tego wynika równouprawnienie wszystkich członów. Oznacza to, że parlament wykonujący władzę ustawodawczą nie stoi wyżej od organów władzy, którym powierzone zostały zadania wykonawcze lub sądownicze. 

Aktualnie w większości krajów ustanowione zostały dwuizbowe parlamenty, w skład których wchodzi izba niższa oraz wyższa. Nazewnictwo poszczególnych izb w krajach jest zróżnicowane. Rozdział kompetencji pomiędzy oba szczeble parlamentu różnią się w zależności od kraju. Często jednak izba wyższa ma mniejsze uprawnienia. Aktualnie tylko we Włoszech spotykany jest dwuizbowy parlament o identycznie rozłożonych kompetencjach.

Parlament sprawuje kilka funkcji. Najważniejsza jest funkcja ustrojodawcza oraz ustawodawcza. Pierwsza odpowiada za uchwalanie oraz wprowadzanie zmian w konstytucji odpowiedzialnej za kształtowanie ustroju państwa. Z kolei funkcja ustawodawcza to bieżące tworzenie oraz zmienianie ustaw tworzących system prawny danego kraju. Parlament pełni też funkcję kreacyjną w stosunku do niektórych organów państwa. W zależności od przyjętego ustroju organ legislacyjny może odpowiadać za powołanie rządu lub prezydenta. Do kompetencji parlamentu należy też kontrolowanie rządu między innymi poprzez interpelacje oraz zapytania poselskie. Parlament ma możliwość odwołania członków rządu lub całego organu. 

W Polsce niższa izba parlamentu nosi nazwę Sejmu, zaś wyższa to Senat. Kadencja obu izb wynosi 4 lata, a wybory do nich odbywają się jednocześnie. Liczba członków izby niższej to 460 posłów, zaś w senacie zasiada 100 senatorów.

Nazwa parlament pochodzi od francuskiego słowa ‘parler’ które oznacza tyle co „mówić”. Dawniej bowiem główną formą działalności parlamentu jest prowadzenie dyskusji. 

Przy omawianiu funkcji parlamentu warto wspomnieć o Parlamencie Europejskim, czyli instytucji Unii Europejskiej będącej odpowiednikiem jednoizbowego parlamentu krajowego. Członkowie Parlamentu Europejskiego wybierani są wśród obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej. Ich kadencja trwa 5 lat. Parlament Europejski bierze udział w tworzeniu prawa Unii Europejskiej, kreacji jej budżetu a także kontrolowaniu państw członkowskich oraz komisji parlamentarnych. Parlament liczy 736 członków zwanych eurodeputowanymi. Z Polski w skład parlamentu wchodzi 50 przedstawicieli.