Impeachment - definicja, charakterystyka. Impeachment w USA

Impeachmentem  (ang. oskarżenie) określa się procedurę postawienia w stan oskarżenia osób piastujących wysokie stanowiska państwowe, chronione immunitetem.  Procedura ta spotykana jest w krajach anglosaskich. 

Procedura impeachmentu wszczynana jest przez zasadniczo przez parlament (lub inne ciało ustawodawcze danego kraju). W ramach parlamentu powstaje specjalna komisja badająca sprawę dotyczącą danego urzędnika państwowego, a następnie przedstawia wyniki tego dochodzenia całemu ciału ustawodawczemu. Za pomocą głosowania podejmowana jest decyzja o pozbawieniu immunitetu oraz postawieniu oskarżanej osoby przed sądem. 

Impeachment po raz pierwszy pojawił się w XIV-wiecznej Anglii jako prawo do odwoływania doradców króla oraz urzędników przez parlament. Praktyki te zniknęły w XIX wieku. 

W Stanach Zjednoczonych prawo wszczynania impeachmentu przyznano Izbie Reprezentantów. Natomiast samo rozstrzygnięcie sprawy należy do Senatu, którego przewodniczącym jest Prezes Sądu Najwyższego. Prawomocny wyrok zapada w momencie przegłosowania go przez dwie trzecie składu obecnego senatorów. W przypadku zapadnięcia wyroku skazującego oskarżona osoba traci sprawowany urząd oraz ma zakaz sprawowania funkcji honorowych. 

W Stanach Zjednoczonych procedura impeachmentu znalazła swoje miejsce w konstytucji. Pierwszy raz została legalnie wprowadzona w USA w 1787 roku.

W historii Stanów Zjednoczonych tylko raz doszło do sytuacji postawienia prezydenta w stan oskarżenia, chodziło wtedy o Andrew Johnsona. Senat jednak nie przegłosowali tego wniosku (zabrakło jednego głosu). Procedurę tę podejmowano jeszcze dwa razy w stosunku do prezydenta Nixona oraz Clintona, jednak nie doszły one do skutku. 

Impeachment jest stosowany bardzo ostrożnie z uwagi na fakt, iż dotyczy on zwykle osób powołanych na stanowiska za pośrednictwem demokratycznych wyborów. Procedurę podejmuje się więc w sytuacji rażącego naruszenia prawa. 

W Polsce nie istnieją procedury impeachmentu. W naszym kraju powołany do rozwiązywania spraw naruszeń przepisów przez wysokich funkcjonariuszy publicznych powołany został Trybunał Stanu.