Starożytna Grecja - architektura

W Grecji, równolegle z rozwojem kultury umysłowej, zachodziły również zmiany w dziedzinie kultury materialnej. Jedynym z przejawów tego procesu było ożywienie w sferze budownictwa.

Od wieku VII powszechne stało się zastosowanie kamienia (wcześniej używano głównie drzewa i gliny). Postęp w jego obróbce doprowadził do urozmaicenia form i, co za tym idzie, ukształtowania się odrębnych stylów: doryckiego i jońskiego. Ten pierwszy występował głównie w południowej Italii i na Sycylii. Jego cechą charakterystyczną była surowość i prostota. Styl joński rozwinął się w koloniach jońskich w Azji Mniejszej i w odróżnieniu od doryckiego odznaczał się większa lekkością. Jonowie, jako pierwsi Grecy, decydowali się na budowle o rozmiarach monumentalnych. Sukcesem początkowego etapu rozwoju inżynierii budowlanej było niewątpliwie skonstruowanie wodociągów w Atenach i na Samos.

Zwycięstwo nad Persami w wieku V spowodowało wkroczenie Grecji w okres szczytowy dla rozwoju szeroko rozumianej sztuki, na czele z architekturą. Budownictwo od tego momentu miało charakter monumentalny i służyło uświetnieniu bogów. W owym czasie powstają m.in. ogromna świątynia Zeusa w Olimpii oraz na Sycylii. Szczególny pęd ku doskonałości wykazywali, wyposażeni w odpowiednie środki, Ateńczycy. Zburzony przez Persów Akropol został gruntownie przebudowany (wykorzystano pomysły najwybitniejszych ówczesnych architektów). Powstała świątynia Ateny-Dziewicy, opiekunki miasta; kilka lat później zaczęto pracę nad olbrzymimi schodami prowadzącymi na Akropol oraz nad świątynią Erechteion.

W wieku IV Atenom przybyło konkurentów. Coraz więcej ośrodków miejskich dysponowało funduszami, które umożliwiały wzbogacanie miejscowej architektury. Wybitni rzeźbiarze, zasłużeni w pracach modernizujących Ateny, ściągani byli nawet do bogatych miast Azji Mniejszej. Tam też powstają najpiękniejsze świątynie: bogini Ateny w Priene, Artemidy w Efezie. Za cud architektoniczny uznano grobowiec władcy Mauzulosa wzniesiony w Halikarnasie. W tym czasie również pojawił się nowy styl – koryncki z kolumną wyższą niż  jońska, o kształcie cylindra, ozdobionego wzorami liści akantu.

Kolonizacja Wschodu przez Aleksandra rozwinęła budownictwo. Z rozmachem powstawały nowe miasta, w których ulice przecinały się pod kątem prostym. Powszechnie stosowano już wodociągi i kanalizacje. Obok budowli sakralnych jak świątynia Apollona koło Miletu, coraz częściej powstawały gmachy świeckie – królewskie pałace, teatry czy gimnazja. Porty wyposażane były w latarnie morskie. Wszystkie budowle okresu kultury helleńskiej charakteryzowały się monumentalizmem, budząc przy tym ogromny zachwyt.