Konferencja w Bandungu 1955

Druga połowa II wieku to czas demontażu przedwojennego systemu kolonialnego i uzyskiwania niepodległości przez kolejne państwa afrykańskie, azjatyckie oraz Ameryki Łacińskiej. Już w sierpniu 1945 roku Holenderskie Indie Zachodnie proklamowały niepodległość. Niedługo potem w ich ślad poszedł Wietnam, Filipiny, Syria i Jordania, a w 1947 roku Indie. Wielkie mocarstwa, angażujące się teraz coraz bardziej w „zimną wojnę” rozumiały, że powrót do tego, co było przed 1939 nie był już możliwy.

Nowo powstałe państwa i państewka również zostały postawione przed koniecznością wyboru między „Zachodem” a Związkiem Radzieckim. Wiele z nich jednak postanowiło wybrać jeszcze inną drogę i postawić na neutralność w tym sporze. Największym propagatorem takiej postawy był premier Indii, Jawaharlal Nehru. Określił on zasady, którymi powinny kierować się słabsze państwa na arenie międzynarodowej. To zasad tych należało zachowanie pokoju przez niezależne rozważenie każdego pro­blemu, wyzwolenie narodów zależnych, usunięcie dyskryminacji rasowej oraz nędzy, chorób i ignorancji. Innymi wybitnymi politykami, opowiadającym się za „trzecią drogą” w dwubiegunowym świecie, byli Gamal Abdel Naser - od 1954 roku prezydent Egiptu, Ahmed Sukarno – pierwszy prezydent Indonezji oraz Czou En Lai, premier, a później minister spraw zagranicznych Chin. To głównie dzięki nim w dniach 18-24 kwietnia 1955 roku w Bandungu doszło do I Konferencji Narodów Afryki i Azji, później nazywanej po prostu Konferencją w Bandungu. Wzięły w niej udział delegacje 29 państw niezaangażowanych Afryki i Azji: Egiptu, Libii, Etiopii, Liberii, Sudanu, Libanu, Syrii, Jordanii, Turcji, Jemenu, Arabii Saudyjskiej, Iraku, Iranu, Afganistanu, Pakistanu, Indii, Nepalu, Birmy, Cejlonu, Indonezji, Filipin, Chin, Demokratycznej Republiki Wietnamu, Wietnamu Południowego, Kambodży, Laosu, Syjamu, Filipin i Japonii.

W randze oficjalnych delegacji uczest­niczyli także przedstawiciele krajów zależnych: Algierii, Maroka, Tunezji, Złotego Wybrzeża, ludności kolorowej z RPA oraz Malajów. Nehru, Czou En Lai oraz Sukarno byli tymi, którzy mieli największy wpływ na obrady i końcowy komunikat. Nazywano ich „Wielką trójką”. Powodem spotkania była chęć opowiedzenia się za pokojowym rozstrzyganiem sporów między poszczególnymi narodami, a także konieczność zwalczania kolonializmu i segregacji rasowej. Jednym z filarów konferencji była przyjęta rok wcześniej deklaracja nazy­wana w sanskrycie Pancza Szila (Pięć Zasad).

Głosiła ona poszanowanie integralności terytorialnej i suwerenności, nie ingerowanie w sprawy wewnętrzne, nieagresję, równość i zasadę wzajemnych korzyści oraz pokojowe współistnienie. W Bandungu przywódcy niezaangażowanych państw zadeklarowali, że są zdecydo­wani nie dopuścić do dominacji nad nimi jakiegokolwiek kraju lub konty­nentu oraz iż kluczowe jest rozbić wcześniejsze zależności kolonialne. Przy poszanowaniu interesów i pozycji wielkich państw postanowili jednak współpracować z nimi wyłącznie jako równi, ponieważ nie może być przyjaźni, gdzie narody nie są równe i gdzie jedne do­minują nad drugimi.

W sprawozdaniu kończącym konferencję podkreślano konieczność pobudzenia rozwoju w krajów bied­niejszych. Instrumentami tych działań miały być: specjalny fundusz ONZ oraz oży­wienie działalności Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju Afryki i Azji. Za dokumenty najistotniejsze uznano Kartę Narodów Zjednoczonych oraz Deklarację Praw Człowieka ONZ z 1948 roku. Uczestnicy kategorycznie potępili zjawiska takie jak rasizm i kolonializm.

Konferencja w Bandungu była jednym z najważniejszych wydarzeń, do jakich doszło po II wojnie światowej. Określiła miejsce, pozycję oraz podkreśliła samodzielność i gotowość państw postkolonialnych do współistnienia na równych prawach na arenie międzynarodowej. Nie miała jednak szans rozwiązać wielu istotnych problemów trapiących te państwa i choć była duży krokiem naprzód, to jednak dopiero jednym z pierwszych.