Marek Edelman - biografia, życiorys

Dokładna data narodzin Marka Edelmana nie jest znana. Istnieją dwie, bardzo prawdopodobne, tezy. Pierwsza z nich mówi, że Edelman urodził się 1 stycznia 1922 roku w Warszawie. Według drugiej miało to miejsce 1 stycznia 1919 roku w Homlu. Stąd zresztą pochodziła jego rodzina, która następnie przeprowadziła się do Warszawy.  Być może  po to, by uniknąć deportacji z kraju, Edelman podawał jako miejsce urodzenia właśnie stolicę. Jego rodzice byli osobami bardzo zaangażowanymi w to, co dzieje się w kraju. Matka Cecylia zrzeszona była w organizacji o nazwie Bund. Ojciec skłaniał się ku socjalistycznym działaczom.

W roku 1934 zmarła matka Edelmana. Wtedy to opiekowały się nim kobiety z Bundu. Marek musiał bardzo wcześnie wydorośleć i pomagać ojcu w utrzymaniu rodziny. Nie bał się ciężkiej pracy i wyzwań. Czuł więź z krajem, a czasy, które nadchodziły, były jednymi z najcięższych dla Polski. W historii Marek Edelman zasłynął jako współzałożyciel ŻOB-u czyli Żydowskiej Organizacji Bojowej. Już niedługo grupa miała przejść chrzest bojowy. W roku 1943 wybuchło powstanie w getcie warszawskim. Edelman oczywiście brał w nim udział. Mało tego – po śmierci przywódcy, Mordechaja Anielewicza, został jego następcą. Rok później wziął udział w powstaniu warszawskim.

Po zakończeniu wojny Edelman zamieszkał w Łodzi. Długo nie mógł się odnaleźć w nowej sytuacji. Najprawdopodobniej wojna odcisnęła na jego psychice ogromne piętno. Kiedy jednak już udało mu się dojść do siebie, podjął życiową decyzję. Postanowił zostać lekarzem. W związku z tym ukończył Akademię Medyczną w Łodzi. Miało to miejsce w roku 1951. Jako specjalizację wybrał kardiologię. Praktykował w Klinice Chorób Wewnętrznych w Łodzi. Pracował w niej do roku 1967. Następnie podjął pracę w Wojskowej Akademii Medycznej.

Praca lekarza nie przysłoniła Edelmanowi spraw związanych z ojczyzną. Współpracował on między innymi z Komitetem Obrony Robotników. Podpisał również List 101. Marek Edelman bez wątpienia był patriotą. Świadczy o tym również fakt, że odmówił władzom PRL wzięcia udziału w uroczystościach upamiętniających wydarzenia w getcie warszawskim. Pragnął wziąć udział w obchodach nieoficjalnych. Władze jednak wyraziły sprzeciw i uniemożliwiły mu udział w uroczystości ku pamięci wydarzeń tak dla Edelmana ważnych.

Lekarz kardiolog angażował się w inicjatywy obywatelskie. Był między innymi członkiem Wojewódzkiego Komitetu Obywatelskiego w Łodzi, a także udzielał się w Komisji ds. Mniejszości Narodowych. Po śmierci żony – Aliny, Edelman przeprowadził się do Warszawy, gdzie 2 października 2009 roku zmarł na skutek niewydolności oddechowej.

Marek Edelman jest również autorem takich książek jak: „Getto walczy. Udział Bundu w obronie getta warszawskiego”, „I była miłość w getcie” oraz „Zawał serca: z doświadczeń Oddziału Intensywnej Terapii Szpitala im. Dr. M. Pirogowa w Łodzi”.

Sylwetkę Marka Edelmana poznać możemy również z książki Hanny Krall pt.: „Zdążyć przed Panem Bogiem”, w której lekarz opowiada o powstaniu w getcie i okrucieństwie tamtych czasów, ale także o przypadkach ze swej lekarskiej praktyki. Polak żydowskiego pochodzenia zaznaczył się niewątpliwie na kartach historii Polski.