Administracja zespolona i niezespolona - różnice. Charakterystyka i przykłady

W związku z wielopłaszczyznowymi przemianami, jakie wystąpiły w Polsce po roku 1989 (szczególnie ze względu na przywrócenie samorządności w ustawie z 1990 r.) wystąpiła konieczność usprawnienia i reorganizacji działalności administracji państwowej (łac. administrare – być pomocnym, zarządzać). Na mocy uchwalonych wówczas ustaw wyróżnia się podział na administrację zespoloną i niezespoloną.

Administracja zespolona jest oparta o zwierzchnictwo wojewody – pewne zespolenie zarządcze, które decyduje o skuteczności i sprawności wykonywanych zadań. Polega ona na tym, że pod wspólnym zwierzchnictwem i koordynacją wojewody funkcjonuje ustawowo wyznaczona grupa instytucji. Są to m.in.: Komenda Wojewódzka Policji, Kuratorium Oświaty, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, Wojewódzki Oddział Służby Ochrony Zabytków, Komenda Wojewódzka Państwowej Straży Pożarnej i inne.

Zespolenie administracji przejawia się w kilku sferach – w sferze organizacyjnej, osobowej, finansowej i kompetencyjnej.

Administracyjna niezespolona (w przeszłości nazywana specjalną), w przeciwieństwie do administracji zespolonej, nie podlega wojewodzie, tylko stanowi terenowy oddział administracji rządowej. Należy zaznaczyć, że administracja ta jest podporządkowana właściwym ministrom lub inny centralnym organom administracji państwowej. Organy administracji niezespolonej mogą być powoływane wyłącznie na drodze ustawowej.

Mimo tego, że poszczególne elementy administracji niezespolonej nie podlegają wojewodzie, działając na terenie danego województwa muszą uzgadniać z wojewodą m.in. projekty prawa miejscowego związane z działalnością danego elementu administracji niezespolonej, a także informować wojewodę (w postaci raportów rocznych) o swojej działalności na terenie województwa (na żądanie wojewody także częściej).

Przykładami instytucji należących do administracji niezespolonej są: Dyrektorzy Urzędów Statystycznych, Dyrektorzy Izb Skarbowych, Państwowi Inspektorzy Sanitarni, Dyrektorzy Urzędów Morskich czy Wojewódzki Inspektor Ruchu Drogowego.