Cypr - konflikt na Cyprze - przyczyny, przebieg, skutki. Opracowanie

Cypr jest wyspą położoną na Morzu Śródziemnym w bliskim sąsiedztwie Turcji, w związku jednak z bogatą historią tego regionu, wyspę zamieszkiwali zarówno potomkowie Greków, jak i Turków. W 1960 r. Cypr uzyskał niepodległość z rąk brytyjskich – od tamtego czasu narastał konflikt między ludnością pochodzenia greckiego i tureckiego.

Od 1963 r. na wyspie miały miejsce liczne incydenty zbrojne, które w kolejnym roku przeobraziły się w wojnę domową, grożąc także wybuchem wojny między Grecją a Turcją. Spowodowało to ingerencję wojsk Organizacji Narodów Zjednoczonych, które wylądowawszy na wyspie, podzieliły ją na dwie strefy – grecką i turecką. Nie zakończyło to jednak grecko-tureckiego konfliktu, który rozgorzał na nowo z początkiem lat 70 – pierwszym ważnym wydarzeniem (1970 r.) było nieuznanie parlamentu cypryjskiego przez Turków.

W 1974 r. działacze nacjonalistycznego greckiego ugrupowania EOKA dokonali zamachu stanu na Cyprze, obalając dotychczasowego prezydenta Makariosa III. Jednym z głównych celów powołanego wówczas rządu Nikosa Sampsona było doprowadzenie do połączenia Cypru z Grecją, czyli tzw. „enosis”. W wyniku tych zdarzeń Turcja zajęła zbrojnie północną część Cypru, a mieszkający tam Turcy proklamowali utworzenie Federacyjnego Państwa Tureckiego Cypru. Sytuacja podziału Cypru trwa do dzisiaj, co przekłada się między innymi na członkostwo w Unii Europejskiej – w szeregach krajów unijnych znajduje się jedynie południowo-zachodnia, grecka część wyspy.

Organizacja Narodów Zjednoczonych podejmowała próby uregulowania konfliktu cypryjskiego (np. rozmowy między przywódcami obu części Cypru prowadzone pod egidą ONZ w Nowym Jorku). Nie przynosiły one jednak oczekiwanych rezultatów – Turcja nie zgadzała się na wycofanie wojsk, natomiast Grecy uznawali władze swojej części wyspy za jedynego legalnego przedstawiciela Cypru i dążyli do zjednoczenia wyspy. W 1983 r. w części tureckiej utworzono Turecką Republikę Północnego Cypru; warto zaznaczyć, że wśród społeczności międzynarodowej jest ona uznawana jedynie przez Turcję.

W drugiej połowie lat 80. doszło do ponownego nasilenia waśni między stronami konfliktu cypryjskiego, co było związane z jednej strony ze zwiększaniem liczby wojska tureckiego, z drugiej natomiast – z oskarżeniem rządu w Nikozji o sprzyjanie partyzantom kurdyjskim, działającym na terenie Turcji.

Pod koniec lat 80. i w latach 90. doszło do zbliżenia w kontaktach grecko-tureckich i ocieplenia stosunków. Niosło to nadzieję na szybkie zjednoczenie wyspy, mimo kilku incydentów w strefie demarkacyjnej. Zaproszenie Cypru do UE w 1997 stało się jednak jednym z powodów, które ponownie wpłynęły na nasilenie konfliktu. Podział Cypru trwa do dzisiaj, a w UE znajduje się tylko południowo-zachodnia część wyspy.