Interwencja w Afganistanie - Interwencja radziecka w Afganistanie i jej międzynarodowe reperkusje. Opracowanie

Przyczynami interwencji radzieckiej w Afganistanie od roku 1979 r. były sukcesy afgańskich mudżahedinów w północno-wschodniej części kraju, wzrost fundamentalizmu islamskiego, chaos w kraju i obawa przed utratą wpływów w tej części Bliskiego Wschodu.

Na przełomie 1979 i 1980 został więc wysłany do Afganistanu radziecki kontyngent wojskowy – radzieckie siły powietrzno-desantowe zajęły kluczowe dla kraju lotniska, a w kolejnych dniach około 50 tysięcy żołnierzy radzieckich przekroczyło granicę Afganistanu. Celem wojsk Związku Radzieckiego było z jednej strony uspokojenie sytuacji w kraju poprzez wzmocnienie nowego rządu Babraka Karmala, z drugiej strony natomiast – zahamowanie ofensywy mudżahedinów. Zwalczanie partyzantów islamskich okazało się jednak ogromnym problemem powodującym przedłużanie interwencji zbrojnej.

Z początkiem 1980 r. zostało zawarte porozumienie między rządem afgańskim i radzieckim dotyczące stacjonowania wojsk radzieckich na terenie kraju – od tego momentu zakładana krótka interwencja przerodziła się w długotrwałą wojnę, która przyniosła olbrzymie straty – zginęło ponad milion Afgańczyków, rosła też liczba uchodźców, która osiągnęła ponad 5 milionów. Jedną z sił napędowych trwającej wojny było zwiększanie liczby wojsk radzieckich – muzułmanie afgańscy walczyli wówczas pod religijnymi hasłami konieczności zwalczenia „bezbożnych napastników” i byli wspierani przez muzułmanów z innych krajów: Pakistanu, Arabii Saudyjskiej, Egiptu, Kuwejtu, a także przez Stany Zjednoczone.

Od 1981 r. ONZ starało się rozwiązać konflikt afgański i doprowadzić do wycofania z Afganistanu wojsk radzieckich, podejmowane próby napotykały jednak liczne trudności, m.in. ze strony rządu pakistańskiego, który sprzeciwiał się afgańskiemu rządowi Karmala jako radzieckiej marionetce.

Pierwsze regulacje dotyczące zakończenia wojny w Afganistanie są związane ze szczytem supermocarstw (USA i Związku Radzieckiego) z grudnia 1987 r. Michaił Gorbaczow ogłosił wówczas harmonogram wycofywania wojsk radzieckich. Mimo tych porozumień, walki nie ustały – związane były m.in. z kolejnymi sumami przekazywanymi ze Stanów Zjednoczonych dla wojujących w Afganistanie mudżahedinów. Dopiero jesienią 1991 r. USA i Związek Radziecki podpisały porozumienia na temat zaprzestania dostaw broni dla stron konfliktu.

Interwencja wojsk radzieckich w Afganistanie skutkowała ogromnymi kosztami dla Związku Radzieckiego, które w sytuacji kryzysu gospodarki i ideologii komunistycznej były jedną z przyczyn upadku tego supermocarstwa. W Afganistanie natomiast, po wycofaniu wojsk radzieckich, upadł komunistyczny rząd Nadżibullaha i mudżahedini utworzyli rząd przejściowy, który doprowadził m.in. do pogłębienia islamizacji kraju.

W kolejnych latach przeciwko zwaśnionym ugrupowaniom mudżahedinów wystąpili talibowie, którzy w stosunkowo krótkim czasie zdobyli władzę w kraju.