Oświęcim-Auschwitz - spór o krzyż (1988-1999)

Podczas jednej ze swoich pielgrzymek do ojczyzny w 1979 r. papież Jan Paweł II zawitał do Oświęcimia, gdzie pomodlił się w byłym obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau. Z tej okazji na terenie obozu ustawiono pamiątkowy ołtarz, którego integralną częścią był wielki krzyż.

W 1988 r. po konsultacji z Episkopatem Polski ołtarz wraz z krzyżem zostały uroczyście przeniesione poza obszar obozu, na pobliskie żwirowisko. W latach następnych, odwiedzająca miejsce kaźni swoich przodków ludność żydowska z całego świata zaczęła głośno domagać się usunięcia symbolu chrześcijańskiego z bezpośredniego sąsiedztwa murów obozu, ponieważ w opinii niektórych radykalnych środowisk żydowskich obraża on ich uczucia religijne. W obronie krzyża wystąpili miejscowi mieszkańcy, którzy – aby skoordynować swoje działania – powołali w 1998 r. Komitet Obrony Krzyża. Spontaniczna akcja szybko przerodziła się w regularny protest, któremu przewodził były działacz opozycyjny o poglądach antysemickich, Kazimierz Świtoń; dwukrotnie był on nawet oskarżany o masowe rozprowadzanie antyżydowskich ulotek.

Obok papieskiego, szybko zaczęły pojawiać się na żwirowisku inne krzyże. Spór ostatecznie został rozwiązany w 1999 r. – strona żydowska ustąpiła ze swoimi żądaniami. Wszystkie mniejsze krzyże zostały przetransportowane do Harmęży, na teren tamtejszego klasztoru franciszkańskiego, a główny krzyż (papieski) pozostał na żwirowisku obok obozu w Oświęcimiu.