Normanowie i ich podboje - najazdy na Islandię, Grenlandię, Amerykę

Stwierdzenie, jakoby zdobycze normandzkie w IX i X w. ograniczały się wyłącznie do Wysp Brytyjskich i północy Francji, nie jest do końca słuszne, ponieważ w tym czasie ich śmiałe ekspedycje dotarły o wiele dalej na zachód.

Wiarygodne, oparte na tradycji ustnej, źródła z XII wieku opisują dalekomorskie wyprawy Normanów, które dotarły m.in. na Islandię. Wyspa ta, która przed pojawieniem się na niej kolonizatorów ze wschodu, była praktycznie niezamieszkała (wyjątek stanowiły jedynie pojedyncze eremy irlandzkich pustelników) i posiadała klimat zbliżony do warunków panujących w Skandynawii – z tą jednak różnicą, że w większym stopniu (dzięki korzystniejszemu ukształtowaniu terenu) – nadawała się pod uprawę roślin takich jak rzepa czy zborze oraz hodowlę, głównie owiec.

Około roku 870 do wybrzeży Islandii przybiła grupa banitów z Norwegii, wygnanych z kraju za działalność opozycyjną wobec króla Haralda Pięknowłosego. Założywszy pierwsze osady na odległej wyspie, ściągnęli oni większą liczbę swoich krajan, dzięki czemu w połowie X wieku liczba jej mieszkańców wynosiła już około 30 tysięcy. Władzę nad nowo powstałą społecznością sprawowała starszyzna, a w wyjątkowych sytuacjach do głosu dopuszczane było także zgromadzenie wszystkich mężczyzn (tzw. allting). Generalnie, sytuację panującą wówczas na Islandii nazwać można rządami arystokracji, ale bez wyodrębnienia się wyraźnego podziału feudalnego. W roku 1000 allting przyjął uchwałę o przyjęciu chrześcijaństwa, które zapanowało bez większych problemów i stosunkowo szybko wyparło kult starych bogów germańskich. Rozwój wyspy zahamowany został w roku 1264 przez konieczność uznania zwierzchności królów norweskich.

Jednak normańscy śmiałkowie w swoich morskich wyprawach nie poprzestali na sięgnięciu po Islandię, która z czasem stała się jedynie przystankiem na drodze do dalszych dalekomorskich wypraw. W roku 1003 islandzki wiking imieniem Eryk Rudy dopłynął do wybrzeży mroźnej Grenlandii i założył pierwszą osadę na jej zachodnim brzegu. Osadnictwo na Grenlandii przetrwało do wieku XIV, kiedy to w wyniku drastycznego pogorszenia się warunków klimatycznych pionierzy zmuszeni zostali do opuszczenia jej wiecznej zmarzliny.

Syn Eryka Rudego – Leif Eriksson – około roku 1007 podążył rzekomym szlakiem Bjarnego Herjolfssona wiodącym na zachód od Islandii i ostatecznie dotarł do północno-wschodnich wybrzeży kontynentu amerykańskiego (prawdopodobnie wylądował na dzisiejszej Ziemi Baffina, która nazwał pierwotnie „kamienną krainą”). Kilkakrotne próby założenia na napotkanym lądzie stałych siedzib zakończyły się sromotną klęską Normanów, którzy musieli ulec wobec zorganizowanego oporu ludności.