Epoka kamienia - charakterystyka epoki

Najstarsze, a zarazem najmniej znane nauce dzieje ludzkości, sięgają 3 - 4 mln lat wstecz, a okres ten zwykło nazywać się epoką kamienia. Przy czym epoka ta dzieli się na dwie pomniejsze, tj. starszą epokę kamienia - paleolit oraz młodszą epokę kamienną - neolit. Błędem byłoby twierdzić, że dotyczyły one jednego i tego samego rodzaju człowieka, wszak historia zwykła nauczać o ewolucji, która zmieniała wygląd rasy ludzkiej. Dlatego też w przypadku epoki kamienia należy brać pod uwagę rozwój człowieka, który funkcjonuje w nauce, po kolei, jako: homo habilis, homo erectus czy wreszcie - najbliższy nam - homo sapiens.

Pierwsza z omawianych epok, zwana także epoką kamienia łupanego, charakteryzuje się koczowniczym trybem życia. Ludzie żyli wówczas w niewielkich grupkach, nie posiadający swego stałego miejsca zamieszkania czy trwałych domostw. Nie było potrzeby, by w jednym miejscu osadzać się na dłużej. Taka paleolityczna grupa wędrowała od miejsca do miejsca w poszukiwaniu pożywienia, tj. dzikich owoców i zwierzyny. Nie prowadzono ogródków, roli, zbierano jedynie to, co znaleziono w lesie lub na łące. Nie hodowano zwierzyny, po prostu na nią polowano, doskonaląc przy tym techniki myśliwskie. Głównym miejscem ich tymczasowego zamieszkania były dogodne do tego miejsca wytworzone przez naturę, takie jak np. jaskinie (stąd też nazywa się ich jaskiniowcami). Jedyne, co na dłużej towarzyszyło ludziom z okresu paleolitycznego, to proste narzędzia, którymi się posługiwali w codziennych pracach - zaostrzone kije, drewniane dzidy (z czasem zaopatrzone w groty z kamienia), kamienne tłuczki, kamienne noże, a w końcu i łuk, który wynaleziono pod koniec starszej epoki kamienia.

Człowiek paleolityczny posiadł także zdolność krzesania ognia. Były to dość proste, prymitywne metody, wykorzystujące łatwo dostępne elementy przyrody – pocierano o siebie dwa kawałki suchego drewna lub też uderzano o siebie dwoma krzemiennymi kamieniami.

Pewną zmianę przyniosła ze sobą epoka kamienia gładzonego (czyli tzw. neolit). Czasy te są nam znacznie bliższe, gdyż sięgają od około IX do IV wieku p.n.e. i nieco bardziej przypominają nasze współczesne życie. Ludzie rozpoczęli osiadły tryb życia, a co za tym idzie – doskonalili swoje narzędzia, metody zdobywania pożywienia i przerabiali szałasy w coraz dorodniejsze budowle.

Wraz z neolitem pojawiły się pierwsze wypolerowane kamienne sierpy osadzone na drewnianym trzonku, ale i kamienne sierpy i żarna, które pozwalały na zbieranie plonów pszenicy czy jęczmienia, które następnie mielono na mąkę. Zaczęto udomawiać i hodować owce, kozy, osły, bydło, a przed 2000 rokiem p.n.e. udomowiono także i konia. Wkrótce w arsenale prymitywnych narzędzi pojawiła się także motyka oraz radło, którymi orano rolę. W epoce kamienia gładzonego pojawiają się również zalążki garncarstwa i obróbki metalu, które w przyszłości wyewoluują we wspaniałą sztukę.

Wraz z rozwojem technicznym ludzkość rozwija się również duchowo, tworząc pierwsze prymitywne sanktuaria, oddając cześć bogom – czy to bogini Matce, czy też Słońcu, którego kult był dość powszechny na całym świecie. Ludzie neolityczni oddają również hołd swoim zmarłym przodkom.

Neolit wyraźnie przyspieszył rozwój ludzkości. O ile paleolit trwał między 4 mln a 10-tysięcznym rokiem p.n.e., trwając względnie w tych samych koczowniczych, zbieracko-łowieckich strukturach, o tyle stosunkowo krótki neolit (zamykający się w ramach pomiędzy 9 tys. a 4 tys. rokiem p.n.e.) wniósł wiele zmian, które wkrótce zaowocowały powstaniem wielkich cywilizacji.