Niepodległe Państwo Chorwackie

Niepodległe Państwo Chorwackie istniało w latach 1941–1945, zostało powołane do życia decyzją Ante Pavelicia. Zaistnienie niepodległego państwa wiązało się z rozszerzeniem eksterminacji Cyganów, Żydów, jak również ludności prawosławnej.

Według ideologii stworzonej jeszcze w latach dwudziestych, kiedy to Pavelić powołał do istnienia organizację ustaszy (słowo oznacza buntowników, powstańców; sprzeciwiali się dyktaturze króla Aleksandra I i istnieniu Jugosławii; chcieli własnego państwa chorwackiego), Chorwacja miała być państwem narodowym, gdzie jedyną religią będzie katolicyzm. Państwo powstało dzięki wykorzystaniu sytuacji – agresji Niemiec hitlerowskich na Jugosławię. Objęło swym zasięgiem jednak nie tylko tereny chorwackie, ale także Bośnię i Hercegowinę oraz Srem. Miało powierzchnię 92, 5 tys. km. kwadratowych.

Za podstawę ustrojową przyjęło system funkcjonujący z III Rzeszy: oparcie się o ustawy norymberskie, kult wodza, dążenie do jednolitości. Oparto się także na ideologicznej propagandzie nazistowskiej, która wywodziła korzenie Niemców od Gotów. Ich potomkami mieli także być Chorwaci. Nie uznawano istnienia narodów, które uznano za niższe rasą, jak Serbów, Cyganów, czy Żydów. Najważniejszym jednak czynnikiem była odmienność religijna, bowiem jednym z podstawowych czynników spajających ludność Niepodległego Państwa Chorwackiego i czynnikiem budującym tożsamość miał być katolicyzm. Stąd zabiegi Palelicia w Watykanie o poparcie (udało mu się uzyskać audiencje, ale nie mógł liczyć na oficjalne wsparcie), co jednocześnie przełożyło się na poparcie ze strony rodzimego duchowieństwa. Ludobójstwa szło ramię w ramię z misją nawracania.

Należy mieć świadomość, że u podłoża zbrodni Niepodległego Państwa Chorwackiego leżał głęboki antagonizm narodowościowy. Gdy Aleksander I, w roku 1929, uczynił przewrót, dający mu władzę dyktatorską dążył także do jedności, która nie uznawała odmiennych racji narodowych. Starał się jednak układać stosunki z Chorwatami w sposób, który nie wiązałby się z terrorem. W momencie, gdy Niemcy najechały na Jugosławię, Chorwaci ujrzeli możliwość stworzenia własnej państwowości. Odwołali się jednak do narzędzi terroru, pociągających za sobą ludobójstwo.

Na terenie państwa został powołany, w roku 1941, obóz zagłady w Jasenovac. Był jedną z przyczyn, która pogłębiła nienawiść pomiędzy Serbami i Chorwatami, dając skutki wiele lat później – podczas konfliktu bałkańskiego w latach dziewięćdziesiątych, kiedy to wojenne zbrodnie i okrucieństwo mogło przywoływać na myśl działania ustaszy z okresu istnienia Niepodległego Państwa Chorwackiego.

Państwo przestało istnieć w roku 1945. Likwidacja państwa była w największej mierze autorstwa J.B.-Tito, który w trakcie II wojny zwalczał ustaszy, a po zakończeniu wojny udało mu się zjednoczyć Jugosławię, jednocześnie uniezależniając ją od Związku Radzieckiego. Była to jedność bazująca jednak na dyktaturze i niedługo po jego śmierci cała konstrukcja rozsypała się, rodząc kolejny, krwawy konflikt.