Granica południowa Polski po I wojnie światowej - spór o Śląsk Cieszyński

Kiedy po zakończeniu działań I wojny światowej Rzeczpospolita Polska rozpoczęła odbudowę swej z dawna utraconej państwowości, musiała zająć się nie tylko budową własnej administracji, ukształtowaniem systemu wyborczego, ustroju politycznego, i odrodzeniem się polskiego szkolnictwa (także szkolnictwa wyższego). Polska musiała wówczas walczyć także o sprawy najbardziej podstawowe dla istnienia państwa. Miała to być walka o własne granice. A spornych terytoriów było bardzo dużo - z jednej strony przegrani po wojnie Niemcy żądali Śląska i Wielkopolski, z drugiej strony groził Rzeczpospolitej Związek Radziecki, od południa sporne były ziemie śląska cieszyńskiego, o które konflikt toczył się z bratnim dla Polski narodem - z Czechosłowacją.

Wraz z końcem I wojny światowej nie ustały wszelkie konflikty, niektóre z nich wręcz dopiero rozgorzały. Polska została zmuszona do walki o swoje własne etniczne ziemie, które nie zostały jej przyznane przez ustalenia międzynarodowe. Jednym ze spornych terenów pozostawał Śląsk Cieszyński, do którego pretensje zgłosiła zarówno Polska jak i Czechosłowacja. Pierwotnie teren ten miał być podzielony między oba kraje wzdłuż granic etniczncyh - tak bynajmniej wynikało z wcześniejszych ustaleń pomiędzy dwoma krajami. Tymczasem 23 stycznia 1919 roku Czechosłowacja posłała swoje wojska by te przekroczyły linię demarkacyjną, łamiąc tym samym wcześniejsze ustalenia, i zaatakowały stacjonujące tam nieliczne oddziały polskie. Mimo protestów Polaków - rząd Czechosłowacji próbował tłumaczyć swoje działania. Jako pretekst wykorzystali fakt, iż na terenach których przynależność miała zostać dopiero określona, Polacy chcieli przeprowadzić wybory do Sejmu. Uznawali, iż jest to bezprawne działanie i że muszą działać w obronie tych terenów.

Ofensywa wojsk czechosłowackich dotarła do linii Wisły i tam stanęła w dniu 31 stycznia 1919 roku. Wówczas to zdecydowano się na podpisanie zawieszenia broni. Kilka dni później, tj. 3 lutego 1919 roku zdecydowano również o zakreśleniu nowej linii demarkacyjnej. Wytyczono ją wzdłuż linii kolei na odcinku koszycko-bogumińskim. Jednakże jeszcze między 21 a 24 lutym stoczono kilka walk, które podejmowali Czesi. Nie zapobiegło to jednak temu, by 25 lutego 1919 roku wojsko polskie wkroczyło w granice miasta Cieszyna.

Wraz z nastaniem roku 1920 wydawało się, że dojdzie do plebiscytu na Śląsku Cieszyńskim, który miałby określi przynależność państwową tych terenów. Tymczasem próba ta okazała się nieudana. W końcu 28 lipca 1920 roku Rada Ambasadorów zdecydowała się na podjęcie się podziału spornego regionu wraz z Cieszynem pomiędzy oba kraje. Nowa linia podziału przebiegała mniej więcej wzdłuż rzeki Olzy. W wyniku tych ustaleń Polska otrzymała jedynie około 1002 km², tymczasem Czechosłowacja otrzymała około 1280 km². Polacy otrzymali więc jedynie 44% spornego terenu, Czesi o ponad 10% więcej. Zresztą trzeba również zauważyć, iż Czechosłowacja otrzymała ziemie, na których żyła spora ilość Polaków - wszak było ich tam około 150.000! I co ważniejsze, ludność polskiego pochodzenia stanowiła większość na sporej części obszarów spornego terenu.

Taki podział, w oczach Polski podział bardzo niesprawiedliwy, krzywdzący ludność Polską, która stanowiąc większość na tych terenach musiała żyć pod rządami czechosłowackimi, musiał oczywiście sprzyjać dalszym konfliktom. Co prawda, udało się je zażegnać, nie doszło więcej do żadnych walk, starć, wzajemnych przepychanek, jednakże wraz z podbiciem Czechosłowacji przez Hitlera Polacy zdecydowali się odebrać ziemie tzw. Zaolzia. Wojska polskie wkroczyły na tereny, które wciąż etnicznie były terenami polskimi, jednakże choć był to niewielki obszar - zachód patrzył na Polaków jak na sojusznika Hitlera, z którym dokonuje podziału państwa czechosłowackiego. Było to oczywiście krzywdzące twierdzenie, świadczące, że zachód nie zna specyfiki Zaolzia i miejscowego problemu terytorialno-ludnościowego.