Jaki obraz wsi i jej mieszkańców wyłania z literatury? Wypowiedź na podstawie „Wesela” Wyspiańskiego i „Przedwiośnia” Żeromskiego

Motyw wsi i mieszkających tam ludzi wielokrotnie wykorzystywany był przez twórców w literaturze polskiej. Znajdziemy obraz wsi jako miejsca sielskiego albo obraz środowiska warstwy dyskryminowanej i wyzyskiwanej; jako skarbnicę inspirujących wierzeń i obyczajów lub krainę lat dziecinnych; miejsce, gdzie ludzie są niewykształceni i zacofani albo żyją w skrajnej nędzy materialnej.

Dwa odmienne obrazy wsi wyłaniają się z dwóch młodopolskich dzieł – dramatu Stanisława Wyspiańskiego oraz powieści Stefana Żeromskiego.

W „Weselu” kwestia wsi ujęta została na różnych płaszczyznach. Z jednej strony, w motywie samego wesela, które miało swój odpowiednik w autentycznych wydarzeniach –  ożenku poety Lucjana Rydla z chłopką Jadwigą Mikołajczykówną – widać młodopolską modę chłopomanii, której uległa część inteligencji zafascynowana wsią jako miejscem bogatym w pierwotne wartości. Jednak to tylko pretekst do ukazania ogromnej przepaści obyczajowej, światopoglądowej oraz ideowej, która dzieli obie grupy. To sprawia, że nie ma między nimi porozumienia. Symbol zgubionego złotego rogu ukazuje prawdę, że w walce o niepodległość chłopi, choć gotowi, to jednak są zbyt bezmyślni i niedojrzali, aby ratować kraj. Wspólna walka powstańcza, gdzie inteligent i chłop ramię w ramię walczyliby za wspólną sprawę, również nie jest możliwa.

Wieś w „Przedwiośniu” różni się od obrazu wsi w „Weselu” Wyspiańskiego. Żeromski ukazał tu wieś poprzez zestawienie jej z sielankowym dworkiem w Nawłoci – posiadłości ziemiaństwa. Idealny, próżny i bogaty świat dawnej szlachty pozwala na ukazanie na jego tle nędzy, brudu i trosk wsi Chłodek. Podczas gdy ziemiaństwo bawi się, romansuje, delektuje pysznościami podanymi przez służbę, chłopi za swoją bardzo ciężką pracę nie otrzymują nic. Znają jedynie ubóstwo i głód. Piękno, przepych i beztroska Nawłoci pogłębiają jeszcze biedę, szarość i cierpienia mieszkańców Chłodka, którego już sama nazwa przywołuje skojarzenia z miejscem bardzo niekorzystnym dla egzystencji. Na takiej samej zasadzie ukazał niewyobrażalną nędzę świata górników i nieprzebrane bogactwo arystokracji Emil Zola w naturalistycznej powieści „Germinal”.

Obydwa obrazy prezentują wieś polską od tej najgorszej strony – biedy intelektualnej i  materialnej jej mieszkańców – i znajdowanie się warstwy chłopów na samym dnie społeczeństwa.